Özet:

İkinci Meşrutiyet dönemiyle özdeşleşmiş olan İttihat ve Terakkî Cemiyeti aynı zamanda bu dönemin kurucusu olduğu için tarihi 1908'den önce başlar. Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti ilk olarak “İttihad-ı Osmanî” (Osmanlı anlamına) İstanbul'da Demirkapı'da (Sirkeci) Askerî Tıbbiye (Tıbbiye-i Şahane) mektebinde kurulmuştur. (21 Mayıs 1305–3 Haziran 1889) Aynı yıl Paris'teki Jön Türklerin lideri Ahmet Rıza Beyle ilişki kurulmuş ve cemiyet "Osmanlı İttihat ve Terakkî Cemiyeti" adını almıştır. Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'deki kurucuların tümü de Osmanlının çöküşünü ve istibdadını durdurmak isteyen gençlerdir. Tıbbiye mektebinde kurulan İttihat ve Terakki Cemiyeti Rumeli’de süratle yayılmıştı. Bu yayılışı sağlayan bir takım sebepler vardı. Bilhassa Bulgar, Sırp ve Yunan çetelerinin faaliyetleri ve Makedonya’ya milletler arası adli murakabe konması bu yayılışa tesir etmiştir. Vatanperver üçüncü ordu subayları tehlikeyi sezmişler ve bir araya gelmişlerdir. Çünkü adli murakabe için görevlendirilen bazı ecnebi subayların Bulgar komitecilerini teşvik etmeleri Makedonya’da ki menfi ruhu besliyordu. Hâlbuki adli murakabe’nin tesisi komiteciliğe son vermek maksadına dayanıyordu. Ama vaziyet değişmiş, gaye ve maksat tersine dönmüş, bu murakabe işi Avrupa devletleri için Osmanlı hükümetinden taviz koparmağa vesile teşkil etmişti. Bâbı âli gerektiği gibi etkili ve otoriteli olamıyordu. Makedonya bir uçuruma yuvarlanıyor, bu yuvarlanışta Osmanlı Devletinin temelini sarsıyordu. Balkan hükümetleri, savaş hazırlıkları yapıyor, geleceğe karşı uyanık ve tetikte bulunuyordu.

Anahtar Kelimeler: