Özet:

Bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin konuşmalarında Türkçe söylem belirleyicisi olarak “şey” in etkileşimli işlevlerini araştırmaktır. Çalışma grubu İzmir ili Bayraklı ilçesindeki Ticaret Borsası Ortaokulu 6, 7 ve 8. sınıflarda okuyan öğrencilerden oluşmaktadır. Örneklem için güç analizi yapılmış ve 60 öğrenci olarak belirlenmiştir. Her sınıftaki grupların dağılımı eşit olarak düzenlenmiştir. Yüz yüze yapılan görüşmelerle, her katılımcının en az 300 sözcükten oluşan konuşma örnekleri kaydedilmiş, çevriyazıya dönüştürülmüş ve konuşma örneklerindeki söylem belirleyicileri incelenmiştir. Türkçede bir söylem belirleyicisi olan “şey” in isim olarak yalın ve ekli kullanımları incelenmiş ve “şey” in temel olarak “konuşmacının kendini düzeltmesi, tereddüt işaret etme, konu değişikliği yapma ve sonraki konuşmayı planlama” işlevlerine sahip olduğu görülmüştür. Söylem belirleyicisi olarak “şey” in tüm sınıflardaki öğrencilerin konuşmalarından elde edilen 158 örneğinde yalın durumda ve ekli olarak (şey, şeyi, şeyler vb.) kullanımı ile diğer kelimelerle birlikte Türkçedeki diğer isimleri oluşturmak için birleştirilmiş kullanımının (bir şey, her şey, hiçbir şey, herhangi bir şey vb.) yaygın olarak kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: