Özet:

Cumhuriyet Döneminde çeviri çalışmaları, 1940 yılından itibaren devlet desteğiyle sistematik bir şekilde yoğunlaştırılmış ve tercüme eylemi bir “medeniyet ve kültür davası” olarak yorumlanmıştır. Yücel, Cumhuriyetin bir kültür rejimi olduğu, Cumhuriyet sistemi ile gerçekleştirilen yeniliklerin sağlam temellere oturtulabilmesi için önce milletin ruhunun ve zihninin bu yenilikleri anlamaya ve kabul edip sürdürmeye hazır hale getirilmesi gerektiği, bunun da çevirilerle Türkçeye aktarılıp “millileştirilen” klasikler yardımıyla olabileceğine, çeviri yoluyla Türkçeye aktarılan bir eserin “Türk eseri” olacağına ve millilik vasfı kazanacağına inanır (Yücel, 1993: s.56). Bu düşünceler doğrultusunda, Birinci Türk Neşriyat Kongresinde tercüme eylemi masaya yatırılıp incelenmiş ve çevrilecek eserler belirlenmiştir. Ardından Tercüme Bürosu kurulmuştur. Büro sayesinde de çeviri çalışmalarında daha da artış olmuş ve nitelikli hale gelmiştir. Yani tercüme işleri belirli bir çatı altında toplanmış, çevrilmesine karar verilen eserlerin çevirmenlere paylaştırılmış, çevirilerin denetlenmesi ve yayın işlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlayacak sistemli ve planlı bir çalışma sağlanmıştır (Gürçağlar, 2003: 49-51).Bu çalışmada Cumhuriyet döneminde gerçekleşen çeviri çalışmalarının süreci ve bu sürecin kurumsallık ve çeviri kuramları açısından değerlendirilmesi yapılacaktır. Bu değerlendirme yapılırken de çeviri çalışmalarına neden ihtiyaç duyulduğu, çeviri çalışmalarının amacı ve işleyişi ve bu çevirilerin uygulama alanları başka bir değişle kullanım sahalarının neresi olduğu, çeviri çalışmalarında devlet eliyle kurumsallığa neden ihtiyaç duyulduğu ve bu çalışmalara tam bir kurumsallık tanımı içerisinde yerinin neresi olduğu tartışılacak, daha sonra da bu çalışmalardaki çeviri kuramlarının izleri aranacaktır.

Anahtar Kelimeler: