Abstract:

Anadolu ağızları üzerine yapılan çalışmaların geçmişi 1876’lara kadar götürülebilmektedir. 1940 yılına kadar yapılan çalışmalar yabancı araştırmacılara aittir. Bu çalışmalar Anadolu ağızlarına ışık tutan ilk çalışmalar olmasına rağmen birçok yönden eksiktir. Bu eksiklikler son yıllarda yapılan bibliyografya, sınıflandırma, metin ve gramer çalışmalarıyla giderilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmamızın tabanını oluşturan ve birçok araştırmacıya yardımcı olan derleme kitaplarının artmaya başlaması Anadolu ağızlarımızın yok olmaması için yapılan en büyük hizmettir. Çünkü derlemeler sayesinde birçok dil öğesi varlığını devam ettirmektedir. Kısacası derleme kitapları, bizim çalışmamız gibi tüm çalışmaların anası konumundadır. Anadolu ağızlarında yer alan kalıp sözleri incelediğimiz çalışmamızda bizden önce yapılan ve Anadolu ağızlarını konu alan metin kitaplarını inceledik. Kitaplarda yer alan metinlerden hareketle, Anadolu ağızlarının farklı bir zenginliğini ortaya koyan kalıp sözleri belirlemeye çalıştık. Kalıp sözlerin belirli durumlarda söylenmesi gelenek olmuştur. Bu sözler sayesinde toplumun kültürü, dini inancı, yaşayışı ve gelenekleri hakkında bilgi sahibi olunmaktadır. Çünkü bu sözler toplumun hafızasında duran ve konuşmalarda anlatımı kolaylaştırmaya yarayan renkli söyleyiş özellikleridir. Toplumdan topluma, hem söyleyiş hem de kullanış olarak farklılıklar göstermektedir. Çalışmamızda Anadolu ağızlarında yer alan kalıp sözler toplanarak, çeşitli alt guruplara ayrılmış ve hangi hallerde hangi sözlerin söylendiği tespit edilmiştir. Türkiye Türkçesinin gizli hazinesi olan ağızlar üzerine yapılacak çalışmalara öncülük etmesi temennisindeyiz. Çalışmamızın sonuç kısmında ise ulaşılan veriler belirtilmiştir.

Keywords: