Özet:

Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı’nda birçok cephede birden savaşmak zorunda kalmıştır. Bunlardan biri, İngilizlere karşı açılan Kanal Cephesi’dir. Bahriye Nazırı Cemal Paşa, Filistin (Kanal) Cephesine verilen önem dolayısıyla, aynı zamanda Suriye’deki Dördüncü Ordu Komutanlığına getirildi. Cemal Paşa’nın Şubat 1915’te Süveyş Kanalını geçmek amacıyla yaptığı ilk harekât başarısızlıkla sonuçlandı. 1916 yılı sonlarında harekete geçen İngilizler Sina Yarımadası’nı ele geçirip Suriye’ye dayandılar. Dördüncü Ordu’nun Kanal harekâtı başlamadan önce, 22 Aralık 1914’te, Tıp Fakültesi öğretim üyelerinden Dr. Neşet Ömer Bey’in başkanlığındaki Kızılay Heyeti, 15 Şubat 1915’te Kudüs’e geldi. Burada ordu sıhhıye teşkilatıyla işbirliği yaparak Fransız ve Rus hastanelerine yerleşti. Kızılay’ın Süveyş Sağlık heyeti tarafından açılan hastanelerde, Kanal seferi esnasında yaralananların tedavileri yapıldı. Ordunun serum ve aşı ihtiyacını karşılamak üzere laboratuar açıldı. Salgın hastalıklarla mücadele edildi. Süveyş Kızılay Heyeti, Dördüncü Ordu’nun ihtiyaçları ve harekâtın seyrine bağlı olarak çalışmalarını sürdürdü: Filistin’de Hafiretül-avce ve Vadi-i Sarar’da hastaneler açtı. Kasım 1917’de Gazze’ye giren İngilizler ardından Aralık ayında Kudüs’ü ele geçirdiler. Dördüncü Ordu’nun geri çekilmesi üzerine Kızılay Heyeti zorlu bir yolculuktan sonra Şam’a çekildi. Makalede Kızılay Süveyş Heyetinin çalışmaları ve geri çekilişi Kızılay Arşivi belgelerinden yararlanılarak ortaya konulacaktır. Bu çalışma cephe gerisinde yaşananların aydınlatılması açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler: