Özet:

Beslenme havzası iki ya da daha fazla ülke topraklarından oluşan akarsularda, suyun paylaşımı dünyanın bazı bölgelerinde ciddi sorunlara yol açmaktadır. Benzer bir durum bugün yüzeysel beslenme alanının % 7'si Lübnan, % 67'si Suriye ve % 26'sı Türkiye topraklarından oluşan Asi Nehri sularının paylaşımı konusunda, Türkiye ile Suriye arasında yaşanmaktadır. Bu çalışmada, 1950-2008 yılları arasında Asi Nehri havzasındaki su yönetimi incelenerek buna bağlı ortaya çıkan sorunlar tespit edilmiştir. Bunun için önce söz konusu yıllar arasındaki sıcaklık ile yağışın, debi ve rejim değişiminde etkili olup olmadığı sorgulanmıştır. Daha sonra havzadaki nüfus miktarı, arazi kullanımı, ürün deseni ve sanayi tesislerindeki değişim ile su yapılarının debi, rejim ve su kalitesine olan etkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Buna göre, özellikle havzanın Suriye bölümündeki beşeri faktörlerin değişimi, nehrin akımında azalmaya ve su kalitesinde bozulmaya yol açmıştır. Yıllık ortalama toplam akım 1950'li yıllarda 3 milyar 399,3 milyon m³ iken, bu değer geçen elli yıl içerisinde % 30 oranında azalarak bugün 2 milyar 400 milyon m³'e düşmüştür. Bu düşüşün Türkiye'ye yansıması, 1939 yılında Asi Nehri'nden Türkiye'ye bırakılan suyun (1 milyar 670 milyon m3) % 67 azalması (529 milyon m3) şeklinde gerçekleşmiştir. Ayrıca nehir suları 1975'te her türlü sulama için uygunluk arz ederken bugün amonyak ve ağır metaller sınır değerlerini aşmış olup insan sağlığını tehdit eder boyutlara ulaşmıştır. Bütün bunlar Asi Havzası'ndaki problemlerin asıl kaynağının beşeri faktörler olduğunu göstermektedir. Anahtar Sözcükler: Asi Nehri, sınıraşan sular, su yönetimi Abstract Sharing of water can cause serious problems in some areas of the world where the river basin is in existence from two or more countries' lands. Today, a similar situation exists between Turkey and Syria in the surface maintain basin of the Asi (Orontes) river which is composed 7% from Lebanon, 67% from Syria, and 26% from Turkey's land. In this study, some problems are determined between the years of 1950-2008 by researching water management in the Asi River basin. For this, firstly whether the temperature and precipitation affected the flow and regime change was investigated in the questioned years. After that, the effects of the population, land use, crop pattern change, industrial foundations, and water construction on the flow, regime, and water quality were studied in the basin. According to the results, particularly in the part inside the Syrian borders, change of human factor caused decrease on the flow and worsening on the water quality of the river. When annual main total flow of the river was 3 billion and 399,3 million m³ in 1950ies, today this amount has decreased to 2 billion and 400 million m³ with a reduction of about 30% in the past fifty years. Reflection of this decrease to Turkey had been occurred the shape of the water flowing into Turkey in 1939 (1 billion 670 million m3) 67% reduction (529 million m3). Also, when the river's water was appropriate for irrigation in 1975, today, ammoniac and heavy metal contents had overcome to the limits and reached to threatening level for human health. All of these show that the real source of the problems is the human factor in the Asi (Orontes) Basin. Keywords: Asi (Orontes) River, transboundary waters, water management

Anahtar Kelimeler: