Abstract:

Kısa ve özlü anlatımı olan, nükteli ve güldürüye dayanan hikâyeciklere fıkra denir. Fıkralar toplumların kültür, inanç ve geleneklerini bir ayna gibi yansıtır. Zengin dil malzemelerinin de bulunduğu fıkralar, birçok yönden incelenebilecek önemli halk ürünleridir. Fıkra kahramanlarının kendisiyle veya başkalarıyla kurduğu iletişimler, ince ve esprili yanıtlar, ortaya konulan değer yargıları, aktarılan iletiler fıkraların okuyucular üzerinde bırakabileceği etkiler düşünülerek incelenmelidir. Bu incelemelerde fıkraların dil özellikleri ile psikolojik, sosyolojik, kültürel, edebi vb. yönleri ele alınmalıdır. Fıkra denilince akla gelen ilk isimlerden biri Nasrettin Hoca’dır. Hayatın her alanından kesitlerin bulunabileceği Nasrettin Hoca fıkralarında aile içi iletişime ve ailede yaşanan ilişkilere ait veriler elde etmek de mümkündür. Bu fıkralarda, aile içi iletişimin nasıl olması gerektiğine, aile içi iletişimi bozan durumlara ve aile bireylerinin yaptığı davranışlara ilişkin örnekler yer almaktadır. Doküman inceleme yönteminin kullanıldığı çalışmada örneklem olarak seçilen Nasrettin Hoca fıkraları, fıkralardaki olumlu ve olumsuz aile içi iletişim yönüyle iki genel başlık altında incelenmiştir. Söz konusu genel başlıklar kendi içinde çeşitli alt başlıklara ayrılmış, böylece Nasrettin Hoca fıkralarındaki aile içi iletişime ait temalar geliştirilmiştir. Yapılan incelemeyle Nasrettin Hoca ve aile üyelerinin birbirine karşı gösterdikleri olumlu ve olumsuz davranışlar ile duygular, iletişim bağlamında yorumlanıp değerlendirilmiştir. Ayrıca, çalışmada seçilen örneklem üzerinden Nasrettin Hoca’nın gerçek yaşamına ilişkin bulgular da elde edilmiştir.

Keywords: