Abstract:

1870-1910 yılları arasındaki kırk yıllık yazın hayatı boyunca iki yüze yakın telif/tercüme eser kaleme almış, velut bir yazar olan Ahmet Mithat, gerek yaşamı ve renkli kişiliği gerekse de yazarlığı ve eserleri ile senelerdir kendinden söz ettirmiştir. “Efendi Baba”, “Kırk Beygir Gücünde Yazı Makinesi” gibi adlarla anılan yazar hakkında farklı perspektiflere sahip birçok akademik araştırma ve çalışma yapılmıştır. Nüket Esen’in yakın zamanda kaleme aldığı Hikâye Anlatan Adam: Ahmet Mithat adlı inceleme ise hem içerik hem de üslup özellikleri itibarıyla konuyla ilgili öteki çalışmalardan farklı bir yer edinmiştir kendine. Bu kitap, Nüket Esen’in Ahmet Mithat’la ilgili yayımlananson kitabı. “En son” diyorum çünkü yirmi beş seneyi aşkın süredir Ahmet Mithat üzerine çalışmakta olan Esen’in yazarla ilgili üç kitabı daha var: Ahbar-ı Asara Tamim-i Enzar (2003), Merhaba Ey Muharrir! [Erol Köroğlu’yla birlikte] (2006), Beliyat-ı Mudhike ve Karı Koca Masalı ve Ahmet Mithat Kaynakçası (2011). Ayrıca, Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar (2006) kitabının ilk bölümü olan “Modern Türk Edebiyatının Doğuşunda Ahmet Mithat” da, Esen’in yazarla ilgili çalışmalarını topladığı önemli kaynaklardan biri. Peki, Esen’inson yayımlanan kitabında Ahmet Mithat ve onun yazın hayatı nasıl, hangi anlatısal stratejilerle ele alınmıştır, bu incelemenin konuyla ilgili diğer çalışmalara göre konumu ve onlardan ayrılan özellikleri hakkında neler söylenebilir? Hikâye Anlatan Adam: Ahmet Mithat, daha ilk sayfalarında geleneksel tanım, açıklama ve kabullere aykırı bir anlatım ve okunuş biçiminin olacağını deklare eder niteliktedir: “Ahmet Mithat’ın, geleneklere bağlı biri olarak bilinmesine rağmen nedense kalıpların dışına taşan bir aykırılığı vardır. Yaşadığı dönemin diğer yazarlarına hiç benzemez. Zaman zaman nereye ait olduğu, tam olarak nerede durduğu anlaşılmaz.” (2014: 9) Esen’in ön sözde değindiği bir diğer kayda değer nokta da bu metnin akademik bir inceleme olmadığı, daha çok yirmi beş senelik Ahmet Mithat çalışmasının Esen’de kalan iz ve etkilerinin bir çeşit tezahürü olduğu vurgusu. Esen’in kendi deyimiyle bu kitap, 21. yüzyılın başında bir kadın Türk edebiyatı araştırmacısının Ahmet Mithat’ta gördüklerini işlemektedir (10). Yirmi beş senedir devam eden Ahmet Mithat çalışmalarının Esen’deki izleri, etkileri kitabı şekillendirdiği için metin, çoğu zaman mesafeli ve nesnel bir üslubun hâkim olduğu akademik çalışmalardan ziyade daha çok sohbetimsi ve samimi bir deneme tarzına yaklaşmaktadır. Yazar, metin boyunca ele aldığı sorunsalları sade ve rahat bir üslupla dile getirmiş ve böylelikle edebî dünyanın epistemik cemaatine ait olan mesafeli, “üst dil”i kırarak onu âdeta herkesin erişimine açmıştır. 

Keywords: