Görüntüleme
76
Arkaik gelenekte, yaşamın kutsallığını, insan ve tüm tabiat canlılarının üretkenliğini, yaratıcılığını ve sürekliliğini ifade eden Hayat ağacı, Mutlak gerçek ve ölümsüzlük düşüncesini çağrıştırması sebebi ölümsüzlük ağacı olarak ta adlandırılmakta olup Türk kültüründe önemli bir kült unsurudur. Sibirya Şamanları’nın üst dünya ile alt dünyanın kesişme ve birleşme yeri olan dünya ağacı üzerinden kendi metafizik yolculuklarını gerçekleştirdiği Hayat Ağacı motifi, Orta Asya kozmografyasına yön ve biçim veren en önemli motiflerden biridir. Bunun yanı sıra, dün, bugün ve yarının ikonografik vurgularını içeren Hayat Ağacı, geçmişi ve ataları ifade eden kökleri, şimdiki zamanı ve insanların mevcut durumunu ifade eden güçlü gövdesi ve gelecek kuşakları temsil eden dal ve budakları ile ontik bir bütündür. Kök, gövde ve dalların birindeki bozulma diğer yönlerine etki edeceğinden, bu üç unsur eş değer bir öneme sahiptir. Ağaçlara yüklenen bu denli yüksek anlam ve işlev, Türklerin “Ağaç Kardeşliği” olgusunun kaynaklarına ve ağaç kültüne işaret eden bir geleneği ifade eder. Aynı zamanda bilgeliğin sembolü ve bilginin ana kaynağı kabul edilen Hayat Ağacı yüksek maddi ve manevi anlam ve önemlerden dolayı, yalnızca Orta Asya ve Türk Dünya algısının değil, toprağa, sınırlara ve ırka dayalı etnik hudutları, kültürel ayırımları tanımayan, Orta Asya’dan Kuzey Afrika’ya kadar uzanan evrensel bir kült olgusu olarak kabul edilir. Bu nedenle dünyanın birçok kültüründe hayat ağacı kültüne yönelik inanç ve pratikler bir takım ortak paydalara sahiptir. Türk tarihi ve medeniyetinin gelişimi üzerinde de önemli rol oynayan dağlar ise, Somut tabiat fenomenleri içerisinde en statik, güçlü ve değişmez bir varlık olarak dikkat çeken “tanrıların ikametgahı” vasfı yüklenerek, gücünden korkulan ve Tanrı nezdinde saygı duyulan yüce bir olgu olup, Orta Asya Türk göçebe topluluklarının gruplanması, toparlanması ve belli bir sistematik içerisinde organize olmaları için önemli bir rol oynamıştır. Zira dağlar, metalürjik zenginlikleri nedeni ile, etkin savaş silahı üretimlerini kolaylaştırması bakımından önemli rol oynamışlardır. Dolayısıyla dağlar, soyun devamlılığı, emniyeti ve yaşamsallığı açısından önemli olmaları nedeniyle sosyo-kültürel, iktisadi ve siyasi yaşamın teminatları olarak tarihsel süreçten bu yana eski Türk topluluklarının merkezi öneme sahip olan kültsel birer fenomeni olmuştur. Aşkabat ve Merv vilayetlerine yapılan araştırması sonuçlarının bir kısmını içeren bu çalışmada, nitekim bahsi geçen iki kültsel olgunun, materyal kültür ürünlerinden bazılarına yansıması ve ikonografik anlamlarının irdelenmesi esas alınacaktır.
In the ancient tradition, the Tree of Life, which expresses the holiness of life, the productivity, creativity and continuity of humans and all natural beings, is called the Tree of Immortality because it calls the idea of Absolute Truth and Immortality and is an important element of culte in the Turkish culture. The Motive of the Life Tree, where the Siberian Shamans carry out their own metaphysical trips through the world tree, which is the place of crossing and unification of the upper world and the underworld, is one of the most important motives that direct and shapes the cosmography of Central Asia. In addition, the Tree of Life, which contains the iconographic emphasis of yesterday, today and tomorrow, is an entirety of its roots that represent past and ancestors, its powerful body that represent the present time and the present state of people, and its branches and slaves that represent future generations. Since the disturbance in one of the roots, bodies and branches will affect the other aspects, these three elements have an equal importance. This high meaning and function loaded on the trees represents a tradition that marks the sources of the fact of the "Tree Brotherhood" of the Turks and the tree cult. The Tree of Life, which is also considered the symbol of wisdom and the main source of knowledge, is considered as a universal cult phenomenon, which extends from Central Asia to North Africa, not only to the perception of the world in Central Asia and Turkey, but to the land, the borders and the ethnic habitats based on the race and cultural differences. Therefore, in many cultures of the world, beliefs and practices towards the cult of the tree of life have a number of common parts. The mountains, which also play an important role in the development of Turkish history and civilization, are the most static, strong and immutable entity in the Somut natural phenomena, the "residence of the gods" is a high event that is fearful of its power and respected by God, and has played an important role in the grouping, recovery and organization of Turkish immigrant communities in Central Asia in a certain system. Because the mountains, due to their metallurgical wealth, have played an important role in facilitating the production of effective war weapons. Therefore, mountains have become a cultural phenomenon that has since the historical process a central importance of ancient Turkish communities as guarantees of social-cultural, economic and political life because of their importance in terms of continuity, security and vitality. In this study, which includes some of the results of the research conducted in the provinces of Aşkabat and Merv, the two cultural phenomena mentioned in the nature will be based on the reflection of some of the material culture products and the iconographical significance of them.
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley