Abstract:

Metindilbilimle doğrudan ilgili bir alan olan ve “Dilbilim ilke ve yöntemlerinden yararlanarak dilin kullanım özelliklerinin incelenmesi.” olarak tanımlanan stilistik (biçembilim, deyişbilim, üslupbilim), genel olarak bir metindeki dil kullanımı üzerinde durur. Metinlerarasılık, bir metnin eski metinlerden aldıkları, sonradan vücuda getirilmiş metinlerin önceki metinlerle ilişki ve ilişkilendirilme biçimi ve iki metin arasındaki etkileşimi ifade eden disiplinlerarası bir kavramdır. Anlamsal ve ideolojik kodlama süreciyle zihinde bir ön yaratım aşamasından geçen her metin, bu süreçte kendisinden önce üretilmiş metinlerden gerek içerik gerek dil ve üslup açısından etkilenir. Bir metnin kurucu boyutta beslendiği kaynakların bilinmesi, özellikle metnin zeminini oluşturan kodlamaların çözümlenmesinde önemlidir. Atsız, eserlerinde, özellikle şiirlerinde Eski Türk tarihine ait olaylara, yer adlarına, tarihî şahsiyetlere bazen doğrudan bazen dolaylı olarak sık sık yer vermiştir. Atsız’ın şiirlerinin Türkçenin ilk yazılı ürünlerinden olan Orhun Yazıtlarından hem içerik olarak hem de çeşitli stilistik özellikler bakımından beslendiği dikkat çekmektedir. Bu bağlamda Atsız’ın, şiirlerinde alıntı, anıştırma, sezdirim, öncelemeler, dilsel tekrarlar gibi stilistik özellikler taşıyan teknikler kullandığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada, Hüseyin Nihal Atsız’ın “Yolların Sonu” adlı şiir kitabı ile “Orhun Yazıtları” (Bilge Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk) arasındaki ilişki, metinlerarasılık bağlamında stilistik açıdan karşılaştırmalı yöntemle ele alınacaktır. Şiirlerinde Orhun Yazıtlarına yapılan göndermeler üzerinden yapılacak olan metin çözümlemesi yoluyla Atsız’ın şiirlerindeki dil kullanımı ve bunun Atsız’ın şiirine kattığı değer yorumlanacaktır.

Keywords: