Özet:

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Türkiye’de İşkence ve İnsanlık Dışı Muamele Uluslararası toplum tarafından insan haklarının iğrenç ve yüz kızartıcı ihlali olarak kabul edilmesine, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS, Sözleşme) de dahil tüm insan hakları sözleşmelerince yasaklanmasına karşın işkence ve insanlık dışı muamele birçok ülke tarafından ihlal edilmeye devam etmektedir. Söz konusu ihlal açısından, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM, Mahkeme) kararlarının da ortaya koyduğu gibi, Türkiye’nin dikkat çekici ülkeler arasında yer aldığı söylenebilir. Çalışmanın amacı, Mahkeme’nin Türkiye’ye karşı vermiş olduğu bu kararları esas alarak, ne tür muamelelerin işkence ve insanlık dışı muamele olarak anlaşıldığını, tanımlandığını ortaya koymak ve bunları açıklığa kavuşturmaktır. Konuyu sınırlandırmak amacıyla çalışmada, yalnızca, Sözleşme’nin 3. maddesinin devletlere yüklediği üç tür yükümlülükten biri olan kötü muamele yapma yasağı (negatif yükümlülük) üzerinde durulmuştur. Devletlerin bireylerin adı geçen maddeyle yasaklanan eylem ve davranışların mağduru olmasını önlemek için önlemler alma yükümlülüğü (pozitif yükümlülük) ile devletin genel koruma yükümlülüğüne bağlı olarak kötü muameleleri etkili bir biçimde soruşturma ve kovuşturma yükümlülüğü üzerinde durulmamıştır. Mahkeme’nin çok sayıda kararında Türkiye’nin işkence ve insanlık dışı muamele yasağını ihlal ettiğine hükmetmesi üzerine, bu ihlalleri önlemek amacıyla mevzuatta köklü değişiklikler yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler: