Abstract:

Ülkemizdeki Din psikolojisi çalışmalarında kullanılan dindarlık ölçekleri, daha çok batıda geliştirilmiş olan ölçeklerin Türkçeye uyarlanıp, geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılarak oluşturulmasına dayanmaktadır. Kendi inanç ve değerlerimize yönelik geliştirilmiş, yaygın şekilde kullanılabilecek bir dindarlık ölçeği bulunmamaktadır. İslami dindarlık ölçeği oluşturma çabaları Ahmet Onay’ın “Dindarlık Ölçme Çalışmaları” isimli çalışmasında da belirttiği gibi birkaç çalışma çerçevesinde sınırlı soru maddeleri ile gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde İslami dindarlığı ölçme çalışmalarını gerçekleştirirken ölçek geliştirme ilk yapılması gereken adım olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada, ‘İslami dindarlık ölçeği geliştirirken hangi kriterleri dikkate almak gerekecektir?’ sorusu da önem kazanmaktadır. Bu konuda yapılacak her çalışma mesafe kat etme açısından anlamlı olacaktır. Biz bu çalışmada Kur’an-ı Kerim’de iman eden bireye ilişkin yapılan tiplemelerin ve bunların özelliklerinin İslami dindarlık ölçeği oluşturmada dikkate alınması üzerinde duracağız. Zira Kur’an-ı Kerim’de belirtilen Mümin, Müslüman, Muhsin, Muhlis, Muttaki, Mütevekkil, Salih, Sadık Sabir, Şakir, Zakir şeklinde ifade edilen ve iman eden bireye ilişkin olarak oluşan bu kategorizasyonun, İslami dindarlık tanımlaması açısından önemli ölçüde kapsayıcı olabileceği gözlenebilir. Ve bu tiplemeler çerçevesinde gerçekleştirilen davranışların da bireyin dindarlığındaki farklı boyutları ifade edici bir özellik taşıdığı söylenebilir. Bu nedenle bu çalışmada, İslami dindarlık ölçeği geliştirirken yukarıda belirttiğimiz Kur’an’da yer alan mümin tiplemeleri ve buna ilişkin davranış özelliklerinin kriter olarak ele alınması ile hem Müslüman tanımlamasında daha geniş özellikleri taşıyan hem de kendi içinde gerçekleşen davranışlarla çok boyutlu dindarlık özelliğini barındırabilen bir ölçek oluşturma imkanı sağlanabilir.

Keywords: