Özet:

Günümüzde İstanbul alışveriş merkezi piyasası çok ciddi iç ve dış sosyoekonomik güçlükler ile karşı karşıyadır. Yakın geçmişte yaşanan alışveriş merkezi yatırımı akınının ardından, sadece ticaret katmanıyla kısıtlı kalmayacak şekilde, sosyal ve çevresel katmanlarda da sorunlar daha görünür hale gelmiştir. Bu çalışmada, İstanbul piyasası için “sürdürülebilir kalkınma” prensiplerine dayanan bir çoklu faktör değerlendirme modeli ortaya koyulmaktadır. Üç ana sacayağının (Ticari, Sosyal ve Çevresel Sacayakları) tespitinin, bunların alışveriş merkezi sektörü için ne anlama geldiklerinin ve sektör özelindeki alt başlıklarının (her bir sacayağı için üçer adet olmak üzere toplamda dokuz adet) literatür taraması vasıtasıyla belirlenmesinin akabinde, iki farklı kaynaktan değerli birincil veriler elde edilmiştir. İlk kaynaktan gelen veriler, analitik hiyerarşi prosesi modeliyle (AHP) kurgulanan anketlerin yüz yüze görüşme metoduyla Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) üyesi olan ve uhdelerindeaz bir adet kendi geliştirdikleri, İstanbul’da yer alan alışveriş merkezi bulunan şirketlerin üst düzey yöneticilerine uygulanmasıyla elde edilmiştir. Bu tanıma uyan yirmi beş şirketin yirmi biri ile bu süreç tamamlanmıştır. Önceden belirlenmiş sacayakları ve alt başlıklar, AYD katılımcılarına işbu ikili karşılaştırma yaklaşımı ile sunulmuş ve katılımcıların güçlü bir şekilde (%58,1 oranında) Ticari Sacayağını, Sosyal ve Çevresel Sacayaklarına karşı önceledikleri görülmüştür. Bu sonucun ışığında, AYD katılımcılarının baskın ticari duruşunu tekrar irdeleyebilmek için ek bir birincil araştırma daha kurgulanmıştır. Bu sefer bir uzman paneli oluşturulmuştur. Panel katılımcısı üç sürdürülebilirlik uzmanına, yüz yüze yapılandırılmış mülakat yöntemi ile iki açık uçlu soru yöneltilmiştir. Uzmanların yapıcı yorumlarının,baştaki literatür taramasının sonuçları ile aynı düzlemde ilerlediği tespit edilmiştir. Bunun sonucunda, ticari uygulamaların yarattığı risklere karşı, geliştirilen modelde yer alan Sosyal ve Çevresel Sacayaklarına bir etik koruma tanımlanması yoluna gidilmiştir.

Anahtar Kelimeler: