Özet:

Bilindiği üzere Manas Destanı dünya destanlarınınhacimlisidir. Manas destanının birçok varyantı vardır. Ancak bu varyantlar tamamen birbirinden farklı destanlar olarak yorumlanmamalıdır. Bu varyantlardaki farklılık destanın genel kurgu ve geleneksel mahiyetinden değil destanda geçen bazı olay ve kahramanlardan kaynaklanmaktadır. Manas destanını irticalen söyleyen şahsiyetlere Manasçı adı verilmektedir. Manas destanını söyleyebilme kabiliyeti olan büyük Manasçılar olarak Sagımbay Orozbakov, Sayakbay Karalayev, Tınıbek Capıy uulu vb. bilnmektedir. Bir başka büyük Manasçılardan biri de Çin Halk Cumhuriyeti Sınırları içinde yaşamış olan Cüsüp Mamaydır. Cüsüp Mamay diğer Manasçılardan farklı olarak Manas‟ın sekizinci kuşağına kadar destan söylemiştir. Diğer varyantlarda ise çoğunlukla Manas, oğlu Semetey ve torunu Seytek‟e kadar anlatılırken, Sayakbay Karalayev beş kuşağa kadar söylemiştir. Cüsüp Mamay‟ın Manas varyantında dil özellikleri de farklılık arz etmektdir. Bu farklılıklardan biri de günümüz Kırgızcasında –GAnI (-ganı, -geni, -gonu, -gönü, -kanı, -keni, -konu, -könü) olarak bilinen zarf-fiil ekinin –GAlI (galı, -geli, -golu, -gölü, -kalı, -keli, -kolu, -kölü) biçiminde kullanılmasıdır. Kırgızca gramer kitaplarında –GAnI ekinin aşağıdaki fonksiyonları karşıladığı söylenmektedir. 1. Genellikle asıl eylemin amacını bildirir. 2. Asıl eylemin ne zamandan beri yapıldığını bildirir. Ayrıca Cüsüp Mamay‟ın varyantında –GAnI ekinin de karşımıza çıkması ilginçtir. Bu çalışmada söz konusu eklerin kullanım biçimleri ve fonksiyonları araştırılarak, metindeki örneklerle desteklenecektir. Destandaki ekin edebi Kırgız lehçesinde kullanılan zarf-fiil ekinden farklı bir biçimde kullanıldığı ispatlanmaya çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler: