Özet:

Dünya edebiyat tarihinde masallar olağan üstü olaylar, kahramanlar üzerine kurulup kurgulanmaktadır. Türk masalları da anlatılarında bu mitsel özellikleri taşımaktadır. Mitsel anlatılar özellikle ilkel toplulukların içinden çıkıp nesiller boyu etkisini sürdürmektedir. Türk masal anlatıları da kendi ilkel kültürel yapısında etkili olan Şamanizm anlatılarından aktarılan öğelerle beslenmektedir. Türk kültürel yapısında İslamiyet öncesi Şamanizm inancının öğeleri etkindir ve İslamiyet’in kabulünden sonra Şaman gelenekleri kültürün içinde hızla zayıflamaya başlamış ancak tamamen yok olmamıştır. Anadolu’ya yerleşen Türkler gelirken bu özellikleri de beraberlerinde getirmiş ve masallarda yaşatmışlardır. Altay masallarında yer alan Tastaray yansıması Keloğlan masallarında da kendini göstermektedir. Kahramanlar zaman içinde yer aldığı bölgeye uygun olarak şekillense de ilkel toplumsal kültüründen de izler taşımaktadır. Bu anlatı etkisi Türk Anadolu masal ve geleneksel yapısında da izlerini sürdürmektedir. Keloğlan masalları, Anadolu insanın kendini yönetenlere söylemek isteyip de söyleyemediklerini aktardıkları, bunun yanı sıra dönem kültürünü, korku ve umutlarını da yansıttıkları araçlar olarak dikkat çekmektedir. Çalışmada, Rus biçimci Vladimir Propp'un masalın değişmez temel taşları olarak değerlendirdiği işlevlerine Keloğlan masalları yerleştirilmeye çalışılmaktadır

Anahtar Kelimeler: