Özet:

Bilimsel okuryazar bireyler yetiştirmek, fen eğitiminin amaçlarından biridir. Bilimin ne olduğunu ve nasıl geliştiğini anlamak, bilimsel bilgiyi gündelik yaşamda karar verme süreçleri için kullanmak, sözde bilimsel etkinlikleri bilimsel etkinliklerden ayırt etmek; bilimsel okuryazar bireylerin özellikleri arasındadır. Geleceğin bilimsel okuryazar bireylerini yetiştirecek öğretmen adaylarının bilime ve bilim dışı etkinliklere ilişkin görüşlerini bilmek ve konuyla ilgili var olan yanılgılarını gidermeye çalışmak, öğretmen yetiştiren kurumların hedefleri arasında yer almalıdır. Bu çalışmada, kimya öğretmen adaylarının bilim ve sözde bilime ilişkin anlayışlarını belirlemek ve bu anlayışlarını doğrudan-yansıtıcı etkinliklerle geliştirmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; araştırma, nitel araştırma geleneğine uygun şekilde tasarlanmış ve eylem araştırması, araştırma deseni olarak seçilmiştir. Çalışma, İstanbul’daki bir devlet üniversitesinin üçüncü sınıf kimya öğretmen adayları (n=20) ile yürütülmüştür. Araştırma verileri; Bilimin Doğasına Yönelik Görüşler Ölçeği-Form C’nin bazı soruları, doğrudan-yansıtıcı yaklaşıma dayalı etkinliklere ilişkin video kayıtları ve çalışma kağıtları aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizinden faydalanılarak, katılımcıların anlayışlarına ilişkin geniş bir portre sunulmaya çalışılmıştır. Analiz sonuçları, öğretmen adaylarının yaklaşık yarısının (n=11) bilimin objektif bir süreç olduğunu düşündüklerini göstermiştir. Ayrıca sınıf tartışmalarında katılımcıların tamamı, bilimsel bilginin saf gözlemle başladığını ve iyi teoriler olmadan bilimin işleyemeyeceğini ifade etmiştir. Çalışmadaki etkinliklerin yardımıyla, bilim insanlarının çalışma yollarını ve bilimsel sürecin nasıl işlediğini, bizzat deneyimleyerek keşfetme imkanı bulmuşlardır.  Uygulama öncesi, katılımcıların sözde bilimsel etkinlikleri bilimsel faaliyetler arasında gördükleri ortaya konmuştur. Uygulama sonrası ise bilimi ve sözde bilimi mantıklı gerekçeler sunarak ayırt etmiş ve bilimin doğasına ilişkin yeterli görüşler sunmuştur.

Anahtar Kelimeler: