Özet:

Öz: Kur’ân’ın ilk muhataplarının edebiyatında, sahip, ıslah/terbiye eden, efendi/hükümdar, tanrı vb. manaları taşıyan Rab kelimesi, aynı anlamlara paralel surette Kur’ân’da da kullanılmıştır. Bu kavramla -Hz. Yusuf ve Hz. Musa (a.s.) ümmetlerinin inançlarını anlatma amacıyla başka varlıklar kısmen adlandırılmış olsa da- çoğunlukla Yüce Allah kastedilmiştir. Geçtiği ayetlerde hemen hepsiyle muzâf (tamlanan) şeklinde yer alan Rab kavramı, bir kaç istisnayla izâfetsiz olarak da zikredilmiştir. Kur’ânî terminolojide Rab kavramının semantik alanına, yaratıcı (Hâlık), doğruyu gösteren (Hâdî), rızkın gerçek kaynağı (Râzık), bunları yapmaya gücü yeten (Kâdir), mantıksal zorunlulukla kulluk edilmeye gerçek hak sahibi (Ma‘bud) ve benzeri manalar katılmış; böylelikle söz konusu kavramın anlam yelpazesi genişlemiştir. Bu şekilde semantik sahası genişleyen Rab kavramı, İlâhî hüviyete bürünen anlam örüntüsüyle, Allah için Lafzatullah’tan الله) ) sonra ikinci sırada kullanılan bir özel isim (alem) kimliğini kazanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kur’ân, Rab, Kavram, Semantik, Esmâ-i Hüsnâ, Rubûbiyyet, Terbiye. Semantic Analysis of the Concept of “Rab” in the Qur’an Abstract: The term of “Rab” which means owner, reformer/educator, master/ruler, deity in literature of early collocutors of Qur’an has been used by Qur’an in parallel meanings. This term often means “Allah”. But other assests were also named with this term in order to explain the communities of Prophet Joseph and Prophet Moses regarding their bliefs. In the verses where the concepts of “Rab” mentioned in -almost all of them- it exists as a noun phrase, a few exceptions are mentioned in the separate form. The semantic field of the term of “Rab” in the Qur’anic terminology also means, creator, indicator of the truth, the true source of sustenance, omnipotence, necessarily the rightful being to be served. In this way the meaning of the concept of “Rab” expanded. Thus the concept of “Rab” (Lord) comes second in importance after the word “Allah”. Keywords: Qur’an, Rab, Concept, Semantic, Asma al Husna, Rububiyat, Nurture.

Anahtar Kelimeler: