Özet:

Bu çalışmada, geç dönem Osmanlı ordusu içerisinde nicelik ve etkinlik bakımından sınıf-ı asli olarak kabul edilip, ordunun sevk ve idaresinde çoğunlukla esas sorumlu bulunan kadrolara yükselen piyade sınıfına mensup subayların, dönemin askerî yayınlarına göre barış (vakt-i hazar) ve savaş (vakt-i sefer) dönemlerinde kıtada ve cephede icra etmekle sorumlu bulundukları görevler incelenmiştir. Özellikle XIX. yüzyılın son çeyreğinden itibaren son derece hareketli, değişken ve sarsıcı bir süreci bütün trajedileriyle yaşamış ve imparatorluktan ulus devlete geçiş sürecinin idaresinde zaman zaman etkin rol almış bulunmalarına rağmen, geç dönem Osmanlı piyade subaylarının görev ve sorumluluklarına ilişkin ikincil kaynakların oldukça sınırlı ve yetersiz olduğu görülmektedir. Bu sebeple, geç dönem Osmanlı piyade subaylarının görev ve sorumluluk sahaları ile mesleki gelişimlerini ve profillerini etkileyen askerî kuralları anlamamıza katkı sunmak amacında olan bu çalışmanın temel kaynaklarını; Osmanlı ordusunun piyade sınıfına ilişkin nizamname, talimname ve arşiv belgeleri oluşturmuştur. Çalışmada yararlanılan resmî/kurumsal askerî yayınların, çoğunlukla olması gerekeni tasvir ediyor olması, geç dönem Osmanlı piyade subaylarının hatıralarından istifade etmek suretiyle mevcut durumun da ortaya konulmasını gerekli kılmıştır. Bu amaçla, söz konusu dönemde askerî okullarda yetişmiş, bilhassa Makedonya Sorunu kapsamında Bulgar, Sırp ve Yunan çeteleriyle mücadelede görev almış ve akabindeki topyekûn savaş (1912-1922) döneminde önemli savaşlara katılmış bazı subay ve üstsubayların hatıraları incelenmiş ve elde edilen veriler kritik edilerek olması gereken ile mevcut durum arasındaki farklar ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: