Özet:

Abidin Özmen, çöken bir devletin son yıllarında doğmuş olup eğitim ve bürokrasi hayatının ilk evresini bu kaotik süre zarfında yaşamıştır. Milli Mücadele ve Cumhuriyet dönemlerinde gerçekleşen askeri, siyasi, ulusal, laik ve modernleşmeye yönelik gelişmeler onun tutum ve düşünce dünyası üzerinde yeni ve kalıcı etkiler bırakmıştır. Özmen’in, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçişte önemli görevlerde bulunmuş olmasının yanı sıra birçok toplumsal ve siyasal olaya da şahitlik etmiş olması onu yakın dönem Türkiye’sinin önemli bir profili kılmaktadır. Ayrıca görevleri icabıyla farklı bölge, şehir ve taşrada bulunup buraların toplumsal, kültürel ve yerel yaşantılarına tanık olması bir kez daha onun geride bıraktıklarını önemli kılmaktadır. Özellikle tek partili yıllarda ismi sıklıkla anılan, çalışkan bir siyasetçi ve bürokrat olmasının ötesinde devrin egemen ideolojisi olan Kemalist inkılâplara sadık birisi olduğu bir gerçektir. Kaymakamlık, mebusluk, umumi müfettişlik, valilik, maarif vekilliği ve Türk Dil Kurumu Başkanlığı gibi önemli vazifeleri üstlenmiştir. Özmen ile ilgili akademik ve genel çalışmalarda geniş bir literatür ortaya çıkarılmasına karşın bilhassa 1934-1935 yılları arasında gerçekleşen Maarif Vekilliği süresince eğitim ve öğretimin yaygınlaşması ve sorunlarının giderilmesi ile ilgili yürütmüş olduğu çalışmaların yeterince ele alınmadığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada, Özmen’in hayatı, düşünce dünyası, bürokrasi ve siyasi hayatı bir bütün halinde kısaca ele alınmıştır. Ancak çalışmanın daha fazla odaklanacağı konu ise siyasi ve bürokratik hayatı içerisinde erken cumhuriyet yıllarının ilk yıllarında Türk maarifinin gelişmesine ve sorunlarının çözümünde yapmış olduğu çalışmalar üzerinedir.

Anahtar Kelimeler: