Özet:

Öz Bu ilmî çalışma, Bedüzzaman Said Nursi’nin (rh), belagatla ilgili pek çok kavram, düşünce ve edebî tenkidi barındıran Risale-i Nur külliyatındaki ‘belagat’ kavramını incelemeyi hedeflemektedir. Risale-i Nurların bir kısmında şuurlu ve inceden inceye yapılacak bir okuma, bunların üzerindeki perdeyi kaldıracak, aralarında özden kaynaklanan farklılıkları açığa çıkarmak için insanî belagatin karşısında Kur’ânî belagatin hakikatini setreden örtüleri açıp dağıtacaktır. Nursi’nin fikirlerini bir bütün halinde okuyan kişi, onun belagat mirası ile ilgili bazı problemleri ele aldığını görecektir. Bu yüzden, yapılacak araştırma modern belagat dersinde bir tuğla mesabesindeki kavram/ıstılah sistemini yakından incelemeyi gerekli kılmaktadır. Bununla birlikte, Nursî’nin, Kur’an-ı Kerim’in tefsirinde kullandığı belagatla ilgili kavramlar ağını tesbit etmenin zorluğunu da kabul ediyoruz. Ancak, makul ve sabırla yapılan bir Risale okuması, bu ilmî çalışmada dile getirilen gayelere ulaşmanın yolunu hazırlayacaktır. Risale-i Nur’un, binlerce sayfasıyla Kur’an’ın belagati alanında yolumuzu aydınlatan fikirlerin tükenmez bir kaynağı olduğu tartışılmaz bir husustur. Nursî, eserlerinde belagatin sınırlarını ve muhtelif vecihlerini araştırmaktadır. Müellif, bu mesleğin zorluğunun yanı sıra, siyasî, psikolojik, ruhî, terbiyevî ve bilgi/marifet açısından birçok engellerle dolu olduğunu da bizzat ikrar etmektedir. Diğer yandan, Nursî’nin belagatle ilgili düşünceleri Risale-i Nur’da dağınık bir şekilde, birbirinden uzak yerlerde bulunmaktadır. Bu yüzden, bunların manalarının anlaşılması çok sabırlı olmayı gerektirmektedir. Nursî, Arap belagatinde bir teori/nazariye inşa etmeye muvaffak olabildi mi? Yoksa, onun belagatle ilgili düşünceleri eski belagat mirasının bir uzantısından mı ibarettir? Onun belagat ve estetikle ilgili bilincini oluşturan referans/otorite nedir? Bu ölümsüz başarıyı besleyip büyüten siyasî ve psikolojik sebepler, Risale-i Nur’un ulaşmak istediği metodolojik disiplin ve sağlam/makul bir bilgi tertib etme/oluşturma gayelerinin tahakkukuna engel olmuş mudur? Bu kavramlar Kur’an’ın belagati alanında bir teorinin nüvelerini oluşturuyor mu? Kur’anî belagatin esasları, dayanakları ve ilkeleri nelerdir? Bu sorulara cevap verme çabası, Nursî’ye göre Kur’ânî bir perspektiften îman hakikatlerinin ispatına ve tespitine dayanan belagat kavramını ortaya çıkarma isteğini tahrik eden bir buluşma noktasıdır. Nursî, Kur’an metninin semasında bazı kavramları bina etmek için, beyânî ve gerçeklikle ilişkisi olan temsilin, gücünü kendinden alan özelliği ve insanlar arasında en adil sınıflandırmayı yapan aklî muhakemelerin rehberliği ile harekete geçmiştir. İnsaflı bir araştırmacının, Nursî’nin Risalelerin telifinde Allah’tan (cc) istediği rûhî gücü, sıradışı ispat tekniğini ve Rabbânî bilgi yardımını görmezden gelmesi mümkün değildir. Bu devasa güç, ehl-i tasavvufun uzun zamandır tecrübe ettiği irfânî ve rûhî vecde çok benzemektedir. Bu yüzden, Risale-i Nur’da araştırma yapan bir araştırmacı, marifet vesilelerin azlığı ve kaynağın zorluğu ve talep edilen hususun inceliğine rağmen bu mane vi semalara yükselmeye muhtaçtır. Nursî’nin bazı fikirlerinde, dile getirilen mana son derece gizli ve kapalıdır. Safi bir zihnin ve hakikate nüfuz eden bir aklın sahibinden başka hiç kimsenin anlayamayacağı incecik mana ve nükteler çokça zikredilmektedir. Elinizdeki bu anatomik araştırma, basitliğine rağmen, Nursî’nin eserlerinden yardım alarak bazı fikir ve kavramların derinliğine nüfuz etmeye çalışacaktır. Bunu yaparken, nitelemelerinde mübalağadan kaçınacak ve konuyu örnek ve misallere de boğmayacaktır. Abstract This paper aims to examine the concepts and ideas of “eloquence” as pertaining to Said Nursi’s Risale-i Nur corpus. This paper will pursue an in-depth study of some particular sections of the Risale-i Nur with the aim to uncover the essential differences distinguishing the ordinary eloquence and rhetoric of mankind from that of the verity of the Qur’an’s eloquence. It has been recognised that if one person examines Nursi’s ideas, he will note that Nursi deals with some problems related to the origin and heritage of rhetorical style. Therefore, it has become necessary to examine it closely as part of a conceptual system within the field of contemporary research studies in oratory and rhetoric. Nonetheless, it is accepted that the sort of concepts pertaining to the method of oratory and eloquence used by Nursi in his Qur’anic exegesis is difficult to pin down and locate. However, the path is open for a reasonable and patient reader of the Risale-i Nur to attain and reach such a difficult goal as part of this scholarly research. It is an unarguable matter that the Risale-i Nur, throughout its thousands of pages - is an unending source for enlightening us and illuminating our knowledge in the field of the Qur’an’s eloquence. In his writings, Nursi investigated the limitations of oratory eloquence as well as studying it from various angles. Alongside the existing difficulties inherent in this study, the author has acknowledged the many political, psychological and spiritual obstacles as well as personal limitations impacting the work. On the other hand, Nursi’s ideas on eloquent oratory have been found to be spread throughout the Risale-i Nur in an unorganised and sporadic fashion. Therefore, to understand them requires a lot of patience. Was it possible for Nursi to be successful in building a theory pertaining to Arab oratory and rhetoric? Are Nursi’s ideas on rhetoric, rather, a composition derived from an extension of rhetoric which bears its heritage from older periods? And what source or reference lies at the basis of Nursi’s thoughts on rhetoric and aesthetics? Have politics and various psychological factors acted as barriers and obstructions to the noble heavenly aims of generating sound knowledge - as espoused by the methodological discipline of the Risale-i Nur? Do these concepts produce core theories pertaining to the field of the Qur'an's oratory eloquence? And what are the fundamentals, bases and principles of Qur’anic eloquence and rhetoric? The effort to answer these questions lies in the demonstration of the truths of belief via Nursi’s perspective of the Qur’an, and through this - helps unveil the reality of the concept of eloquence. Such a perspective has helped to guide the reasoned judgements and the most just and fair opinions amongst people who encounter it. It has not been possible for a conscientious researcher or scholar to ignore the spiritual vitality, extraordinary technique of proofs or the evidence of God’s assistance inherent in the knowledge Nursi articulated in his Risale-i Nur treatises. This great spirit and vitality is very similar to the knowledge long demonstrated by the inspired people of Sufism. Therefore, even though there is a rarity of scholars who have expertise in Risale-i Nur research, and despite the difficulty in funding and growth of this area - there is still a great need for this endeavour. Having said this, it is important to note that the meanings of some of Nursi’s ideas are mentioned in the most obscure and impenetrable fashion. These highly minute and subtle meanings have not been understood except for those with a sound intellect and those who possess a mind that can penetrate deeply into the heart of such truths. Despite the simplicity of the research anatomy in front of your hands, this study will aim to penetrate the depths of meaning resident in some of the ideas and concepts derived from Nursi’s works. While doing this, the study will abstain from exaggerated characteristics or attributions and will provide many suitable examples and illustrations pertaining to the subject.

Anahtar Kelimeler: