Görüntüleme
188
İndirme
72
Müslümanlar arasında en fazla müntesibi bulunan mezhep Hanefîliktir. Mezhebin bu kadar taraftar bulmasında, çeşitli sebeplerin yanında mezhebin usul ve esaslarını nesilden nesile aktaran öğrenci silsilesinin bulunması da zikredilir. Doğu ve Batı topraklarında eş zamanlı başlayan İslam fetihlerinin kalıcı olabilmesi için buralara İslam ahlakı ve adabını öğreten şahıslar da gönderilmiş, onlara ibadetler ve günlük hayatı kuşatan ahlak ve fıkıh da öğretilmiştir. Hicri II. yüzyıldan itibaren Irak, Medine, Şam gibi merkezlerde başlayan mezhepleşme süreci, doğal olarak Batıdaki coğrafyaya da sıçramıştır. Doğu’daki medreselerde eğitim alan birçok fakih, aldıkları bu eğitimi Batı’da yeni fethedilen topraklara nakletmişler, böylece mezhepleşme olgusunun Doğu ile Batı’da aynı anda başlamasında etkili olmuşlardır. Bu dönemde, Ebu Hanîfe’nin ve öğrencilerinin de bulunduğu birçok müctehidin görüşleri fethedilen yeni bölgelere yine öğrencileri aracılığı girmeye başlamıştır. Bu makalede, Endülüs’ün fethi öncesinde mezhep olgusu, Hanefî mezhebinin Endülüs bölgesine girişini hazırlayan sebepler, Ebu Hanîfe’nin ictihadlarının naklinde büyük hizmetleri bulunan Abdullah b. Ferrûh’un hayatı, ilmî kişiliği, mezhebin yayılmasına olan katkıları ve kendisinden sonraki talebe silsilesi ve bölgede Hanefîliğin etkisini kaybettiği yılları içeren kısa bir seyir takip edilerek mezhebin Endülüs’teki tarihçesi ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır. Özet: Müslümanlar arasında en fazla müntesibi bulunan mezhep Hanefîliktir. Hanefî mezhebinin diğer mezheplere oranla daha çok yayılması ve taraftar bulması tesadüfi bir durum değildir. Halen müntesibi bulunan dört mezhebin imamları arasında en kıdemlisi, ticarî ve gündelik hayat hakkında en fazla tecrübeye sahip olması, dirayetli öğrenci silsilesine sahip olması ve Ebu Hanife'ye (ö. 150/767) ait fıkhî yorumların öncelikle öğrencileriyle müzakere edildikten sonra karara bağlanmasının bu yayılmada etkili olduğu belirtilir. Doğu ve Batı topraklarında eş zamanlı başlayan İslam fetihlerinin kalıcı olabilmesi için buralara İslam ahlakını öğreten şahıslar da gönderilmiş, böylece ibadetler ve günlük hayatı kuşatan ahlak ve fıkıh da öğretilmiştir. Vatandaşları arasındaki adaletin temini, devletin temel görevi sayıldığı için hukuk işlerinin düzenli, dinamik ve sistematik olmasını gerektirir. Bu amaçla hem Medine'de hem de yeni fethedilen bölgelerde toprakların yönetimi, kullanılması, dağıtımı, gayr-i müslimlerle evlenme, ticaret vb. yeni ortaya çıkan hukukî muamelelerin çözümlenmesi için bugünkü adalet bakanlığına benzer bir kurum olan kadılık ihdas edilmiştir. Hicrî II. yüzyıldan itibaren Irak, Medine, Şam gibi merkezlerde hem ibadet hem de muamelat meselelerini ilgilendiren konularda teorik ve pratik çözüm üreten fıkıh ekolleri, yüzyılı aşkın bir zaman diliminden sonra mezhepleşme sürecini tamamlamıştır. Doğu’daki medreselerde eğitim alan birçok fakih, aldıkları bu eğitimi Batıda yeni fethedilen topraklara nakletmişler, böylece mezhepleşme olgusunun Doğu ile Batı’da aynı anda başlamasında öncülük etmişlerdir. İslam fıkhı, Endülüs'te başlayan fetih süreciyle birlikte ortaya çıkan meseleleri, öncelikle bölgedeki bağımsız fakih, kadı ve müftüler aracılığı ile çözmüştür. Endülüs’ün Hanefî mezhebi ile tanışması ise 710 yılında başlayan fetihten çok sonralarına tesadüf eder. Vefatından sonra, talebesi İmam Ebu Yusuf’un başkadı olmasıyla hocası Ebu Hanîfe’nin görüşleri daha da önem kazanmış, yöneticiler de Hanefî mezhebini resmi mezhep kabul etmişlerdir. Ebu Yusuf’un, uygulamada birliğin sağlanması adına Hanefî mezhebine meyilli kadılar ataması, kadıların tabi olacakları kaidelerin belirlenmesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu sebeple Ebu Hanîfe’ye kadar gelen fıkhî görüşlerin el kitabı mahiyetinde kitaplaştırılmasına başlanmıştır. Ebu Hanife'nin talebeleri de z-h-b kelimesinin kök manalarından birisi olan altın madenine sahip çıkarcasına hocalarının görüşlerine/zehabına sahip çıkmışlar, altın değerindeki bu ictihatlar da rağbet görmüş ve taraftar bulmuştur. Ebu Hanîfe’nin içtihatlarını yazıya geçirmeye ve çoğaltmaya başlayan ilk talebesi İmam Muhammed'dir. İmam Muhammed’in kitaplaştırdığı hocasının bu görüş ve kanaatleri öncelikle Irak, Şam, İran, Horasan bölgesinde yayılmış, daha sonra da Ağlebîlerin yönetimi altındaki Kuzey Afrika’ya da ulaşmıştır. Aynı dönemde, Batıdan ilim tahsil etmek üzere günümüz ölçümüyle altı bin beşyüz km. lik yolu türlü zahmetlerle aşarak Irak topraklarına gelen ve Ebu Hanîfe'nin vefatından beş sene öncesine kadar ondan ilim tahsil eden Abdullah b. Ferruh da hocasının bu görüşlerinin yazıya aktarılması bilinciyle kendi ifadesine göre on bin meseleyi yazarak Endülüs’e dönmüştür. Abdullah b. Ferrûh’un Irak’tan Endülüs’e döndüğü tarih olan 767 tarihinden itibaren Hanefîlik yavaş yavaş bu coğrafyaya girmeye başlamıştır. Böylece o bir fakih olarak resmi kadılığı kabul etmese de öğrendiklerini aktarmaya ve fahri olarak uygulamaya koymaya başlamıştır. Aslında mezhebin Batı istikametinde yayılması ve tanıtılmasında üstün gayret sarfetmiş olan Abdullah b. Ferrûh, Emevî-Abbasî siyasi çekişmelerinin de etkisiyle bölgede Malikî mezhebinin üstün duruma getirilmesi sebebiyle Ebu Hanife'nin diğer öğrencileri kadar meşhur olamamıştır. Hanefîliğin Batıdaki bu yayılışına rağmen, Hanefîlik denilince akla genellikle Doğu coğrafyaları gelmektedir. Kadı İyâz (ö. 544/1149), İbn Ferhûn (ö.799/1397), Muhammed Ebu Zehre (ö.1974), Hentâtî gibi âlimler bu mezhebin çok kısa süreli Batıda da tanındığı ve belli bir süre etkili olduğunu zikrederler. Buna karşılık Makdisî (ö. 380/999), hicri üçüncü yüzyılın ikinci yarısına kadar Hanefîliğin Endülüs'te var olduğunu ve en az Mâlikîlik kadar yaygın olduğundan bahseder. Şarkiyatçı Lévi Provençal (ö.1956) ise, Hanefîliğin Endülüs'e hiç uğramadığını iddia eder ki, bu görüşün isabetli olmadığı yukarıdaki nakillerden anlaşılabilir. Ayrıca, bu makalede zikredilen öğrenci silsilesinden Hanefî mezhebinin bölgede küçümsenemeyecek bir süre varlığını ve etkisini koruduğu anlaşılmaktadır. Çünkü Endülüs’te birliğin sağlandığı 756 tarihinden 13. yüzyıla kadar, yani yaklaşık beşyüz yıl bu mezhebin görüşlerinin kısmen resmî düzeyde de olsa, özellikle ulema ve halk nezdinde bilindiği, tanındığı ve takip edildiği anlaşılmaktadır. Bu mezhebin resmi mezhep olmaması ya da kitaplarının rağbet görmemesi nedeniyle de mezhebe ait temel eserlerin fazla çoğaltılma fırsatı bulamadığını söylemek mümkündür. Hanefî mezhebinin Endülüs'e hiç girmediği veya kısa bir süre kaldığı şeklindeki görüşlerin aksine bu mezhebin bu coğrafyaya ilk olarak Ebû Hanîfe’nin ders halkasına beş yıl iştirak eden Abdullah b. Ferruh ile nakledildiği, sonrasında onun yetiştirdiği öğrencileri aracılığı ile ilim meclislerinde uzun süre varlığını sürdürdüğü anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, Hanefîliğin Endülüs’e ilk defa girişinde büyük paya sahip olan Abdullah b. Ferrûh'un hayatı, ilmî dirayeti ve talebeleri hakkında tabakât ve terâcim türü eserlerde dağınık vaziyetteki bilgiler bir araya getirilmiş, bu bilgilerin yardımıyla Endülüs’e Hanefîliğin girişi, toplumsal hayatta kabul görme sebepleri ve ömrü gibi hususlar özet halinde sunulmaya gayret edilmiştir.
The Muslims are among the greatest. There are many different kinds of people in the world who have found themselves in this world, and there are many different kinds of people who have found themselves in this world, and there are many different kinds of people who have found themselves in this world. In the East and the West, people who taught Islamic morality and adab were sent to this place to be permanent in order for the Islamic conquests that began simultaneously in the East and the West, and they were taught the morality and fiction that surrounds the daily life. by Hicri II. The process of secularization that began in centers such as Iraq, Medina, and Damascus, naturally jumped into the geography of the West. Many of those who have been trained in the Middle East have transferred their education to the newly conquered territories in the West, so that they have been effective in the beginning of the phenomenon of secularization at the same time in the East and the West. During this period, the views of many of Abu Hanîfe’s and his students, including the view of the new areas, began to enter again through the students. In this article, the phenomenon before the conquest of Endulus, the reasons for preparing the entrance of the Hanefî phenomenon to the Endulus region, Abdullah b, who has great services in the transfer of Abu Hanîfe's ictihads. The life of Ferrûh, the scientific personality, the contribution to the dissemination of the discipline and the subsequent demands and the years in which the Hanefilians lost their influence in the region, will be followed by a short journey to try to reveal the history of the discipline in Endulus. The Muslims are the most famous among the Muslims. It is not a coincidence that Hanefî's religion is spread more than other religions and finds supporters. The highest among the imam of the four religions still monastic, having the greatest experience in the business and daily life, having a resistant student silsile and to Abu Hanife (e.g. 150/767) fictional comments are first negotiated with students after the conclusion of the decision is indicated to be effective in this spread. The people who taught the morality of Islam were sent to this place so that the conquests of Islam, which began simultaneously in the east and western territory, could be permanent, so that the morality and fiction that surrounds the daily life were taught. The provision of justice among its citizens requires that legal affairs be regular, dynamic and systematic, since it is the main task of the state. For this purpose, both in Medina and in the newly conquered areas, the administration, use, distribution of land, marriage with non-Muslims, trade, etc. For the resolution of the newly emerging legal proceedings, a female institution, which is similar to today’s Ministry of Justice, has been proposed. by Hicri II. From the century to the centers such as Iraq, Medina, and Damascus, the phythical ecolls, producing theoretical and practical solutions to the issues of both worship and treatment, have completed the process of secularization after a period of more than a century. Many of the disciples who have been trained in the Middle East have transferred their education to the newly conquered territories in the West, thus leading the beginning of the phenomenon of secularization at the same time in the East and the West. The Islamic fiction has solved the issues arising along with the conquerion process that began in Endulus, primarily through the independent fictional, female and muftular in the region. And when Endulus met with the Hanefish tribe, it is coincidental that it was long after the conquest that began in 710. After his death, his request was to be the primary woman of Imam Abu Yusuf, the opinions of his teacher Abu Hanîfe gained even more importance, and the rulers also accepted the Hanefî mezhebini as the official mezhebini. In the words of Abu Yusuf, the appointment of women tending to the Hanefî religion in the name of ensuring the unity in practice, the need for women to determine what they will be subjected to. This is why the fictional views of Abu Hanîfe have begun to be recorded in the handbook. The demands of Abu Hanife also had the opinions of their teachers about the gold mining output, which is one of the root meanings of the word z-h-b, and these gold values have also seen and found a fan. The first request of Abu Hanîfe to write and multiply the beverages is Imam Muhammad. These opinions and claims of the teacher of Imam Muhammad were first spread in Iraq, Damascus, Iran, Horasan, and then reached North Africa under the rule of the Aglebîs. In the same period, the knowledge from the West was calculated by six thousand and fifty thousand km. As a result of the fact that there is no more than one hundred years since the death of Abu Hanîfe, Abdullah b. Ferruh, who came to the territory of Iraq and received knowledge from him until five years before the death of Abu Hanîfe, returned to Endulus by writing ten thousand questions according to his own statement, with the knowledge of the translation of these opinions to the text of his teacher. Since the date of Abdullah b. Ferrûh's return from Iraq to Endulus in 767 Hanefîlik has slowly begun to enter this geography. So she began to translate and practice what she learned, though she did not accept the official female as a poor. Indeed, Abdullah b. Ferrûh, who has made superior efforts in the spread and promotion of the western state of the religion, has not been as famous as Abu Hanife's other students because of the influence of the political disputes of Emevi-Abbasî in the region due to the highest status of the Malikî religion. Despite this spread of Hanefilism in the West, when called Hanefilism, the mind often comes to Eastern geographics. The woman is good. 544/1149), Ibn Ferhûn (e.799/1397), Muhammad Abu Zehre (e.1974), Hentâtî and other allies mention that this philosophy was known in the West for a very short period of time and that it was effective for a certain period of time. In return, it is the 380/999), the Hicri tells us that Hanephilis existed in Endulus until the second half of the third century, and that it was at least as common as Mâlikilis. The singer Lévi Provençal (1956) claims that the Hanefilism has never come to Endulus, and that this view can be understood from the above translations that are not correct. In addition, it is clear that from the student silsile mentioned in this article, the Hanefî mosque preserves its existence and influence in the area for a time that cannot be underestimated. For it is clear that from the 756th to the 13th century, which is about five hundred years, the opinions of this tribe were known, recognized and followed,
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
