Özet:

ÖZET

Asurlu tüccarların Anadolu’da yaşadıkları süre içinde, yerlilerle olan davalarına oturdukları şehrin kralı tarafından, birbirleriyle olan anlaşmazlıklarına ise, kurmuş oldukları kārum daireleri bakılıyordu. Eğer, kolonilerdeki mahkemeler bu davaları sonuçlandıramazlarsa, Kaniš kārumuna gönderirlerdi. Kaniš kārumu meseleyi çözerdi. Şayet, Kaniš kārumu da problemi çözemez ise, bu defa bu davaları Asur’a gönderiyorlardı. Asur’da Şehir Meclisi kutsal hamrum odasında toplanarak karara varırdı. Meclisin kararı bir belge düzenlenerek Kaniš kārumu’na gönderilirdi. Hamrum adı verilen kutsal odanın Anadolu’daki kolonilerde de varlığına kanıt teşkil eden metinler vardır. Asurlu tüccarlar genelde değerli mallarını ve büyük miktardaki parayı, muameleler yoluyla yazılı kanıtlarla tutuyorlardı. Büyük miktardaki değerleri böyle saklıyorlardı. Mahkeme çağrısı ya da gönüllü hakemle halletmenin sonucu olan kazanma, pratik ve cazip olan şahitlik usulüdür. Sonunda kanıt beyan etmek için şahitler ve hakemlerin toplanması kolay değildi. Bunun sonucu olarak gerçekten duyduklarını hatırlamaları bir karışıklığa sebep olacağından, antlaşma üzerine yapılıyordu. Onlar yazılı kanıt olarak kaydediyorlardı.

Dava konusunu çözmede ilk adım basit bir özel durumla başlıyordu. Geleneksel olarak şahitlik, şahit tutmak olarak anılır. Şahit olan kimse, borçlar ve senetlerle ilgili sözlü olarak yüzleştiriliyordu. Genellikle kısa sorular soruluyordu. İlgili sorular ya da kesin olarak yapması gerekenler isteniyordu. Tutulan kimse cevap vermekten çekinmezdi, taraflar arasındaki kısa diyalogla dava sonuçlanırdı. Bir şahit kesin olarak gerçekleri bilmek zorunda idi, onların sözlerini inkar etmek ya da aksine kanıt getirmek veya taleplere uymak durumunda idi. Bu  durum bir ödeme ve ya bir hesap görme ile sonuçlanırdı. Bazen de ödemeyi kabul eder veya ticarî eşyayı teslim ederdi. 

    Kaniš kārumunun kararları ile ilgili belgelere baktığımızda, bu mahkeme zabıtlarının çoğunun mirasla ilgili olduğu görülmektedir. Özellikle, Anadolu’da ticaretle uğraşırken ölen iki tüccarın varislerinin miras davaları büyük yer tutmaktadır. Bunların dışında meşhur tüccar ailelerinin diğer tüccarlarla olan ilişkilerini gösteren belgeler önemli sayıdadır. Bunlar alacak verecek davası olduğu gibi hesap yaptırarak hesap sonucu çıkan alacak/borç davaları da olabiliyordu.

Anahtar Kelimeler: