Özet:

Kuduz kelime olarak delirmiş, kontrolünü yitirmiş ve kudurmuş anlamlarına gelmektedir. Oldukça tehlikeli bir salgın olan ve tarihi çok eski dönemlere kadar uzanan kuduz hastalığına dair kayıtlar MÖ. 4000’li yıllara kadar gitmektedir. Bir asırdan fazla süredir tedavisi yapılabilen kuduza dair Türkiye’deki çalışmalar ise XIX. yüzyılda başlamıştır. XIX. yüzyıla kadar Osmanlı Devleti’nde sağlık alanında hep geleneksel tıp yöntemleri uygulana gelmişti. Ancak gerek batı dünyasındaki teknolojik ve bilimsel gelişmeler gerekse savaşlar ve salgın hastalıklardaki artışlar Osmanlı Devleti’ni sağlık alanında modern uygulamalara geçişe zorlamıştır. Hemen her alanda Osmanlı modernleşmesinin ve hayata geçirilmek istenen yenileşme hareketlerinin kurumsallaşmasında milat kabul edilen Tanzimat Fermanı’ndan sonra çağdaş eğitim kurumları ortaya çıkmıştı. Diğer modern eğitim kurumlarının yanı sıra bu dönemde modern tekniklerle eğitim veren ve hekimler yetiştiren sağlık kurumları da ortaya çıkmıştır. Öncelikle askeri alanda başlayan bu çalışmalar ve sağlık alanındaki yenileşmeler giderek halk sağlığı alanına da yansımıştır. Ortaya çıkan salgın hastalıkların artışı ile birlikte Osmanlı tıbbiyesindeki gelişmelere paralel olarak imparatorluk coğrafyasının her tarafında sağlık kurumları açılmaya çalışılmıştır. Giderek gelişen Osmanlı tıbbiyesinde uzmanlaşma da bu durma paralel olarak ilerlemiş ve ihtisas hastaneleri ortaya çıkmaya başlamıştı. XIX. yüzyılın sonlarına doğru sadece kuduz hastalığına dair çalışmaların yapıldığı yere ise Daülkelb adı verilmişti. Ülkenin çeşitli bölgelerinde kuduz hastalığına yakalananların tedavilerinin yapılması için İstanbul’da bulunan Daülkelb’e gönderilmeleri gerekiyordu. Vakaların ortaya çıktığı ve hastaların tedavi için İstanbul’a gönderildiğine dair Osmanlı arşiv kayıtlarına bakıldığında kuduz hastalığına rastlanan yerlerden birinin de Antalya olduğu görülmektedir. Bir kent ölçeğinde ele alınan bu çalışma Osmanlı arşiv kayıtlarına yansıyan tedavi çalışmaları üzerinden Antalya ilinde yaşanmış olan kuduz vakalarına yönelik bilgileri ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: