Özet:

Mülteci hukuku ile sağlanan korumanın temelini oluşturan non-refoulement ilkesi, insan hakları sözleşmeleri çerçevesinde önemli bir uygulama alanına sahiptir. İnsan hakları sözleşmelerinin bir kısmında non-refoulement ilkesine açık bir biçimde yer verilirken önemli bir kısmında ilke, sözleşmelerin diğer hükümleri ile ilişkilendirilerek değerlendirilmektedir. İlkenin sözleşmeler kapsamında ortaya çıkan uygulaması ise öğretide ağırlıklı olarak kişinin gönderildiği ülkede maruz kalacağı muamele ile çerçevesinde yaşam hakkı, işkence yasağı ve sınırlı da olsa kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı, adil yargılanma hakkı, özel yaşama ve aile yaşamına saygı hakkı ve düşünce, vicdan, din özgürlüğü ve sınır dışı etme işlemi ile bağlantılı olarak etkili başvuru hakkı ve uygulanan idari gözetim tedbirine bağlı olarak kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ile birlikte ele alınmaktadır. Ancak ilkenin sözleşmeler çerçevesindeki görünümü, sınır dışı etme işlemi ile bağlantılı olarak ortaya çıkan uygulamalardan, tedbirlerden ya da hukuki başvuru yollarından bağımsız, kişinin gönderileceği devlet ülkesinde maruz kalacağı muamele sebebiyle muhatap kaldığı duruma ilişkindir. Sınır dışı etme veya geri gönderme sonucunu doğuran eylem veya işleme muhatap kişinin tabi tutulduğu idari gözetim koşulları veya söz konusu eylem ve işleme karşı sahip olduğu adli ve idari başvuru hakkı çerçevesinde değerlendirilen hak ve özgürlükler ise temel olarak devletin ulusal hukuk düzeninde var olan eksiklikleri veya hukuka aykırılıkları konu almaktadır. Bu sebeple ilkenin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi bağlamında uygulanması çalışmada, kişinin gönderildiği devlet ülkesinde maruz kalacağı muamelenin Sözleşme ile koruma altına alınan hak ve özgürlükler bakımından değerlendirilmesi çerçevesinde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: