Özet:

Kültürel mirasımızın önemli parçasını oluşturan tarihi yapılar, potansiyel bir deprem tehlikesine sahip olan ülkemizde sürekli deprem etkisine maruz kalmakta ve depremler sebebiyle hasarlara uğramaktadırlar. Bu yüzden, tarihi yapıların deprem altındaki davranışlarının incelenerek, geleceğe güvenli bir şekilde aktarılması oldukça önem arz etmektedir. Bu çalışmada, 125 yıllık tarihi yığma bir yapı olan Gaziantep Kurtuluş camisinin depreme karşı davranışı incelenmiş ve muhtemel hasar potansiyeli değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, katı elemanlar kullanılarak sonlu elemanlar yöntemi ile yapının üç boyutlu sayısal modeli oluşturulmuştur. Deprem etkisi, zaman-tanım (time-history) alanında tanıtılan özel olarak seçilmiş 10 adet senaryo deprem kayıtları kullanılarak incelenmiştir. Yapıdaki davranışlar deprem hareketinin nonlineer etkisine göre hesaplanmıştır. Dinamik etkiler, alternatif olarak önerilen hızlı nonlineer analiz (FNA) yöntemi ile belirlenmiştir. Deprem hareketi X ve Y olmak üzere iki ayrı yönde uygulanmıştır. Analizler sonucunda deprem etkisi altında camide oluşan yer değiştirme, ivme, gerilme (çekme ve basınç), taban kesme kuvveti, doğal titreşim periyodu ve titreşim modları hesaplanmıştır. Analiz bulguları, camide bazı bölgelerde yer değiştirme ve çekme gerilmelerinin müsaade edilebilir sınır değerleri aştığını göstermiş olup hasar riski oluşturmuştur. Ayrıca, caminin hesaplanan doğal titreşim periyodunun (0.5s), depremin hakim periyoduna (0.35s) yakın seyrettiği belirlenmiştir. Bu durum deprem etkisi altında camide rezonans meydana gelebileceğine işaret etmiştir. Elde edilen bulguların camide yapılacak restorasyon çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: