Özet:

Etkili iletişim, bireyin toplumsallaşması sürecinde önemli bir yer tutar. Birey, doğduğu andan itibaren çevresi ile iletişime geçer. Oyuncağını isteyen bir bebeğin ağlaması, acıktığını belirtmek için annesine mutfağı işaret etmesi gibi davranışları onun ilk iletişim denemelerini örneklendirir. Bununla birlikte çocuk hayatı boyunca pek çok çevre ve kişiyle karşılaşır, böylelikle hayat tecrübesi artar, değişir ve gelişir. Bu değişim sürecinde çocuğun bilişsel, duyuşsal, sosyal ve kişilik gelişimine etki eden en önemli güç şüphesiz eğitimdir. Eğitim- öğretim süreci ile birlikte çocuğun sosyal ortamı da genişlemeye başlar. Yaşıtları ve öğretmenleri ile bir arada bulunan çocuk, toplumda yer edinmenin de önemini kavrar. Davranışlarını ve iletişimini buna göre şekillendirir. Bu dönemde çocuğun psikolojik, bilişsel, duyuşsal ve sosyal gelişimi çevresi tarafından doğru yönlendirmelerle desteklenmelidir. Bu doğru yönlendirmeler için kullanılacak en önemli araç ise çocuk kitaplarıdır. Çocuğun dil gelişimine, estetik zevkine katkı sağlayan çocuk kitapları, aynı zamanda çocuğun belirtilen gelişim alanlarında da olumlu etkiler bırakır. Çocuk kitaplarının içinde yer alan bilgi, değer, tutum, ilgi ve davranışları kapsayan eğitsel iletiler aracılığıyla da çocuklara doğrudan veya dolaylı olarak pek çok bilgi aktarılır aynı zamanda çocuğa estetik bilinci yerleştirilir. Bu duruma ek olarak çocuklarda farkındalık oluşturmaya çalışılır ve bakış açılarını geliştirmeleri, eleştirel ve yaratıcı düşünmeleri, sorgulamaları, problem çözmeleri sağlanır. İletiler böylece çocukların zihinlerine yerleşmekle beraber onların yaşamları boyunca karşılaştıkları olay ve durumlar karşısında tutum ve davranışlarını da etkilemektedir. Bu çalışmada da çocuk kitaplarında yer alan eğitsel iletiler belirlenmiştir. Aynı zamanda belirlenen çocuk kitaplarındaki etkili iletişim unsurları da incelenmiş, yer alan iletişim engelleri de tespit edilmiştir. Kitaplarda yer alan eğitsel iletiler, zihinsel, toplumsal ve kişisel gelişimi destekleyen eğitsel iletiler olarak gruplandırılmıştır. Etkili iletişim ise, belirlenen kitaplarda yer alan duygudaşlık ve ben dili kullanımı açısından incelenmiş kitaplardaki karakterlerin kendisi ile, diğer karakterlerle ve toplumla olan çatışmaları tespit edilmiştir. Bu çalışma ile çocuk kitaplarından, çocuğun bireysel ve toplumsal gelişimi için ne şekilde yararlanılabileceğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Kitaplarda yer alan iletişim engellerinin tespit edilmesi de etkili iletişimi engelleyen diyaloglara farkındalık oluşturması açısından bir başka amacı oluşturmuştur. Çalışma nitel araştırma tekniklerine uygun olarak hazırlanmış verilerin toplanması için doküman incelemesi yönteminden faydalanılmıştır. Çalışma grubunu, rastgele örneklendirme yöntemiyle belirlenen “Çizgili Pijamalı Çocuk” ve “Kraliçeyi Kurtarmak” adlı çocuk edebiyatı ürünleri oluşturmuştur. Elde edilen bulgular sonucunda incelenen kitapların içerdiği eğitsel iletiler ve etkili iletişim unsurlarının çocukların bilişsel, duyuşsal ve sosyal gelişimlerini destekleyen, onlara olumlu davranış kazandıracak nitelikte oldukları ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler: