Özet:

İlhanlı tarihinde önemli bir yeri olan Şemseddin Cüveynî, 1263-1284 yılları arasında vezaret makamında bulunmuştur. Şemseddin Cüveynî’yi İlhanlı tarihindeki diğer karakterlerden farklı kılan şey idarî ve siyasî faaliyetleridir. Bu yönü ile Cüveynî, devletin siyasî teşkilatını tam anlamıyla kuran kişi olarak bilinmektedir. Özellikle onun faaliyetleri, Moğol istilası sonrasında bozulan idarî ve malî sistemi İlhanlıların hâkim oldukları coğrafyada tesis etmeye yöneliktir. Tüm bu faaliyetleri başarı ile gerçekleştiren Şemseddin Cüveynî, devletin idarî makamlarında kendine bağlı memur sınıfları da oluşturmayı ihmal etmemiştir. Bu yönü ile eleştirilerin odağında olmuş ve siyasî muhalefete uğramıştır. Başarılı bir devlet adamı olmasının yanında, onun dikkat çeken bir diğer özelliği ise edebiyata değer vermesi ve dönemin şairlerini korumasıdır. Bu yüzden Fars edebiyatının ünlü isimlerinden Sa‘dî-yi Şîrâzî’nin de aralarında bulunduğu dönemin şairlerin ona methiyeler yazdığı bilinmektedir. Şemseddin Cüveynî, bugün ilmî çevrelerce iyi tanınan Târîh-i Cihânguşâ’nın yazarı olan kardeşi Alaaddin Ata Melik Cüveynî’nin her ne kadar gölgesinde kalmış olsa da; onun kurduğu idarî yapılanmayı, yaşamını ve siyasî faaliyetlerini bu çalışma ile aktarmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: