Görüntüleme
182
İndirme
21
İnsan hürriyeti sorunu Kelâmcılar tarafından insan fiilleri bağlamında ele alınmış, irade ve diğer unsurlarla ilişkisi açısından tartışılmıştır. Bu bağlamda insanın kendi fiilinde irade ve kudret sahibi olup olmadığı, irade ve kudretin sınırları, insanın fiildeki rolü ve sorumlulukları farklı tartışmalara neden olmuştur. Mu‘tezile tarafından ileri sürülen tevlîd teorisi, insanın fiillerdeki özgürlüğünün kapsamı ve sınırlarının belirlenmesi açısından oldukça önemlidir. Mu’tezile kelamcılarının tevlîd teorisini savunmaları iki önemli nedene dayanmaktadır. Birincisi insanın kendi dışında meydana getirdiği fiillerin mahiyeti ve sınırlarını ortaya koymak, diğeri ise ahlaki sorumluluk açısından insanın bu tür fiillerle olan ilişkisini açıklamaktır. Zira her iki konu da Mutezile’nin adalet ilkesi açısından oldukça önemlidir. Tevhid ve adalet açısından insanın fiilleri ile olan sebep-sonuç ilişkisini aklî ve ahlakî zemine oturtma çabası teorinin ortaya çıkış nedenidir. Bu açıdan insan fiili ve tabiat arasında nedensellik ilişkisi kurmayı sağlayan bu teorinin amacı, fâil ve fiili arasındaki özgürlük ve sorumluluğu temellendirme gayesine yöneliktir. Bu çalışmada öncelikle tevlîd kavramının tanımı ve anlam alanı ortaya konularak dolaylı fiillerin fâili hakkındaki tartışmalar ele alınmış, daha sonra ise Ehl-i sünnetin tevlîd konusuna getirdiği eleştiriler üzerinde durulmuştur. Konu, kelâmî tartışma geleneğinin ağırlıklı kısmını oluşturan Mu‘tezile ve Ehl-i sünnet arasındaki fikir mücadelesi bağlamında ana hatlarıyla ele alınmıştır. Bu açıdan çalışmanın ana gayesi, özgürlük ve ahlâkî sorumluluğun bir gereği olarak dolaylı fiillerin insana aidiyet sınırlarının nasıl çizildiği ve anlaşıldığının ortaya konulmasıdır. Konu hakkında tek tip bir düşünceye sahip olmamakla birlikte tevlîd nazariyesinde yarı-determinizmi kabul eden Mu‘tezile kelâmcıları, cisimlerdeki tabiatların varlığını kabul etmişler, sebebi fiilin bir vesilesi olarak görenler ise bunu kabul etmemişlerdir. Fiillerdeki arazların sürekliliğini kabul ederek iradi fiiller ile tabii fiilleri birbirine bağlamışlar, doğrudan fiillerin insan iradesi ile diğerinin ise zorunluluk ilkesine göre gerçekleştiğini kabul etmişlerdir. Mu‘tezile’ye göre sebepler sadece bir vasıtadır. Onun için vasıta sonucu ortaya çıkan fiil, vasıtanın olmayıp sonuca ulaşmak için bu vasıtayı kullanan fâilin fiilidir. Bu nedenle insan mütevellid fiillerin de fâili olup iradeli olarak ortaya çıkan her türlü fiilinden ve sonuçlarından sorumludur. Ehl-i sünnet insanın fiilini ve bunun tüm sonuçlarını doğrudan Allah'ın kudretine bağlarken Mu‘tezile bu fiilleri Allah'ın insanda yaratmış olduğu ve fiillerin kaynağı olan insanın kudretine dayandırmıştır. Mu‘tezile’nin aksine Ehl-i sünnet, arazların sürekli olmayacağı fikrini kabul ederek sürekli bir araz olmayan kudretin ikinci bir fiil için devam etmesini mümkün görmemiştir. Bu açıdan Ehl-i sünnet’e göre fiillerin oluşumundaki sebep olan fâil ile ondan meydana gelen sonuç arasında zorunlu bir ilişki yoktur. Sebep-sonuç arasındaki ilişkiyi zorunlu kılacağı için arazın arazı doğurması anlamına gelen tevlîd fikrini kabul etmemişlerdir. Çünkü Mu‘tezile'nin insan fiillerinde tevlîd ismini verdiği bu ilişki, insanın sebebe yönelişinin hemen arkasından Allah'ın işleyiş kanunlarını (âdet) yaratmasından ibarettir. Bu nedenle Ehl-i sünnet düşünürleri tevlîdi, cansız bir varlığa fiil atfetmek anlamına geleceği ve âlemin işleyişinde sebep-sonuç arasında zorunlu bir ilişkiyi gerektireceği için reddetmişlerdir. Kişi sebebe başvurunca sonuç kendi fiiliyle meydana gelmese de yapana nisbet edildiği için fiilinden sorumludur. Mâtürîdîler tevlîd sonucu ortaya çıkan fiilleri insanın eseri olarak görmemişler, ancak ortaya çıkan eserin sebebi olması nedeniyle insanı sorumlu tutarak bir denge kurmaya çalışmışlardır. Eş‘arîler ise yaratılmış irade ve kudretin fiilin ortaya çıkmasında sadece bir mahal olduğunu düşünerek sebeplere gerçek anlamda tesir gücü vermekten uzak durmuşlardır. İnsanın fiili üzerinde iradesini o fiile yöneltmek dışında bir etkisi yoktur ve kişiyi sorumlu kılacak olan davranışı da bu iradeye dayanmaktadır.
The problem of human freedom was addressed by the Words in the context of human facts, discussed in terms of the relationship with will and other elements. In this context, the limitations of the will and power, the role and responsibilities of man in his own practice have led to different discussions. The theory of tolerance, which is promoted by Mu'tezile, is very important in terms of the scope and limits of human freedom in the facts. The defence of the Mu'tezile vocalists for the theory of the Tevlîd is based on two major reasons. The first is to reveal the nature and boundaries of the facts that the person creates outside of himself, and the second is to explain the relationship of the person with such facts from the point of view of moral responsibility. Both issues are very important in Mutezile’s principle of justice. The attempt to put the cause-resultation relationship with the facts of man from the point of view of Tevhid and Justice on the mental and moral ground is the cause of the theory of appearance. In this regard, the purpose of this theory, which enables the establishment of a causal relationship between the human and the nature, is to establish the freedom and responsibility between the human and the nature. In this study, first the definition and meaning of the conception of Tevlîd and the field of meaning were discussed on the fâli of indirect facts, then the criticism was focused on the subject of Tevlîd by the Ehl-i Sünnet. The subject has been addressed with its main lines in the context of the ideological struggle between Mu'tezile and Ehl-i synthesis, which forms a major part of the linguistic discussion tradition. From this point of view, the main purpose of the work is to reveal how indirect facts are drawn up and understood as a reason for freedom and moral responsibility. Those who do not have a single kind of thought about the subject, but who accept the semi-determinism in the Tevlîd Nazariyes, the Mu'tezile speakers accepted the existence of nature in the bodies, and those who see it as an occasion of the fact did not accept it. They accepted the continuity of the land in the facts, and they connected the facts with the will, and they accepted that the facts were made directly by the human will and the other according to the principle of obligation. According to Mu'tezile, the reasons are only one way. The result of the result is the result of the result, the result of the result is the result of the result, and the result is the result of the result. Therefore, man is responsible for all kinds of facts and consequences of humble facts, and is also responsible for all kinds of facts and consequences that arise voluntarily. The people of Ehl-i-sünnet link the facts of man and all its consequences directly to the power of Allah, while Mu'tezile put these facts to the power of man, which Allah has created in man and the source of the facts. Unlike Mu'tezile, the Ehl-i Sunnah has not seen it possible for the power without a constant land to continue for a second fact, accepting the idea that the lands will not be permanent. In this regard, there is no compulsory relationship between the cause of the formation of the facts and the result that occurs from it. They have not accepted the idea of the tolerance that means that the land will be born because it will make the relationship between the cause and the result obligatory. For this relationship which Mu'tezile gives the name of Tevlîd in the human facts, is just the creation of God's laws of action (aded) directly behind the cause direction of man. Therefore, the Ehl-i Sunnit thinkers were compassionate, rejected because it would mean to refer to an inanimate being and that it would require an obligatory relationship between the cause and the result in the work of the universe. The person is responsible for the fact that the result does not occur with his own fact, but is responsible for the fact that the person is relating to the fact that it is done. They did not see the facts that arise as the work of man, but they tried to make a balance by keeping man responsible because of the cause of the work that arises. The creation of the creation of the creation of the creation of the creation of the creation of the creation of the creation of the creation of the creation of the creation of the creation of the creation of the creation. There is no effect on man’s will on the fact except to direct his will on the fact, and the behavior that will make the person responsible is based on this will.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
