Özet:

Eğitim, üç temel unsuru içine alır. Bu temel unsurlardan biri, eğitim-öğretim amaçlarıdır. İkincisi öğrenme vasıtalarını içine alan müfredat programıdır. Üçüncüsü de değerlendirme işlemidir. Değerlendirme, tespit edilen müfredatla amaçların ne derece gerçekleştirilmiş olduğunu ortaya çıkarmaya, eğitim çalışmalarının ne derece başarılı olduğunu anlamaya yarayan işlemdir. Değerlendirme bir karar verme işlemidir, bu yönüyle ölçmeden ayrılır. Ölçme işleminde, var olanın, olanaklar ölçüsünde aslına uygun olarak betimlenmesine çalışılır. Değerlendirmede ise ölçme sonuçları alınır; ölçütle karşılaştırılır ve ölçme sonucunun, ölçütle belirlenen koşulu karşılayıp karşılamadığına bakılır. Değerlendirme, ölçülen özelliğe ilişkin bir kararla sonuçlanır. Bu karar, ölçülen özelliğin belli bir amaçla işe yarayıp yaramadığını gösterir. Değerlendirme sürecinin ikinci ana unsuru, ölçüt veya kriter denen ölçülerdir. Değerlendirmenin başta gelen fonksiyonu hedeflere ulaştırmada ölçme araçlarının etkililik derecesini tayin etmektir. Bloom taksonometrisi adıyla yaygın olarak bilinen ve eğitim hedeflerini belirlemede temel alınan davranışsal özellikler; davranışsal, devimsel, bilişsel, duyuşsal ve algısal olmak üzere beş ayrı davranış özelliklerine ayrılmaktadır. Bu davranışların ölçülmesinde yararlanılan belli başlı ölçme yaklaşımları bulunmaktadır. Bu yaklaşımlar: Davranışsal özellikleri ölçme yaklaşımları, devimsel-devinimsel ( psiko motor ) öğrenmelerin ölçülmesi, bilişsel (zihinsel) öğrenmelerin ölçülmesi, duyuşsal (duygu ve eğilimlerle ilgili ) öğrenmelerin ölçülmesi, algısal nitelikteki davranışsal özelliklerin ölçülmesi yaklaşımlarıdır. Dünya’da ve Türkiye’de son zamanlarda geliştirilen eğitim programları daha çok yapılandırmacı, çoklu zekâ, proje tabanlı öğrenme ile problem çözme, eleştirel düşünme, etkili iletişim gibi becerileri ön plana çıkartan kuram ve uygulamalara dayandırılmaktadır. Dolayısıyla, benimsenen bu öğrenme teorilerinin doğasına uygun yeni ölçme ve değerlendirme yaklaşımları geliştirilip, uygulanmaya başlanmıştır. Tamamlayıcı, süreç temelli ya da alternatif değerlendirme olarak adlandırılan bu yaklaşımlara göre değerlendirme, öğrencilerin öğrenme süreçlerini desteklemek amacıyla yapılması gereken faaliyetleri kapsamaktadır. Alternatif değerlendirme yaklaşımları arasında; portfolyo değerlendirme, öz değerlendirme, akran değerlendirme, grup değerlendirme, dereceli puanlama anahtarları, kavram haritaları, kontrol listeleri, görüşme, öz değerlendirme gibi değerlendirme biçimleri yer almaktadır. Özgün değerlendirme yaklaşımı da; gerçek performansa dayalı olup, çalışma süreci içinde aşama aşama yapılan değerlendirmelerdir. Bu değerlendirme yaklaşımlarıyla ilgili ölçme araçları da bulunmaktadır. Her değerlendirme tekniğinin farklı avantajları, dezavantajları ve sınırlılıkları söz konusudur. Öğretmenlerin uygun teknikleri seçebilmeleri için bu farkları bilmeleri gerekmektedir. Ancak, yapılan birçok araştırmadan elde edilen bulgulara göre, özel yetenek sınavıyla öğrenci alan yükseköğretim kurumlarında, özellikle Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Resim-İş Öğretmenliği Anabilim Dalı. [email protected] alan derslerinin ölçme ve değerlendirmesinde kullanılan ölçme araçlarının bulunmadığı ve bu araçların geliştirilmesi ve niteliklerinin belirlenmesiyle ilgili çalışmalara rastlanmadığı görülmüştür. Bu amaçla, plastik sanatlar eğitimi veren yükseköğretim kurumlarında özellikle alan derslerinde; geçmişten günümüze kullanılmakta olan ölçme-değerlendirme yaklaşımlarının, ölçme araçlarının neler olduğunu tespit etmek, her bir alana-derse ilişkin yeni ölçme araçlarının neler olabileceğini belirleme, yeni ölçme araçları geliştirme isteği ve gereksinimi, bu çalışmanın temel amacını belirlemektedir. Bu kapsamda; plastik sanatlar alanında önerilen daha önceki ölçme-değerlendirme yaklaşımları ve ölçme araçları incelenmiş, bu bilgilerden de yararlanarak yeni ölçme değerlendirme yaklaşımlarının neler olabileceği konusunda öneriler sunulmuş, bilinen ölçme araçlarına ek olarak yeni ölçme araçları geliştirilmeye çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: Plastik sanatlar, ölçme, değerlendirme, yaklaşımlar.

Anahtar Kelimeler: