Görüntüleme
16
İndirme
4
Bu makale, Mevlânâ’nın akıl hakkındaki görüşleriyle ilgili yanlış olduğunu düşündüğümüz yaygın bir anlayışa işaret etmeyi amaçlamaktadır. Bu yanlış anlayışa göre Mevlânâ, aklı metafizik konularda yetersiz görmektedir. Bu yanlış anlayışın dört sebepten kaynaklandığı söylenebilir: Birincisi onun aklı öven ve zahiren yeren anlatımlarının neden olduğu kafa karışıklığıdır. Oysaki dikkatli ve özenli bir okumayla Mevlânâ’nın aklı gerçek anlamda yermediği sonucuna ulaşmak mümkündür. Çünkü Mevlânâ’nın aklı yermesi durumunda öncelikle kendisiyle çelişeceğini söylemek gerekir. Zira onun ortaya koyduğu düşünceler de bir bakıma aklın ürünüdür. Daha önemli olan ikinci sebep, yorumcuların aklın dereceli/teşkîki yapısını yeteri kadar anlayamamasına dayanır. Buna göre her bir akıl seviyesinin üstünde başka bir seviye yer almakta olup aşağı seviyede yer alan akılların üst akıllara bağlanıp onlardan feyizlenmesi gerekir. Bu sebeple insanlar uzman olmadıkları alanlarda o alanlardaki uzmanlara uymak durumundadır. Örneğin hastalar tedavi için doktora giderler. Mevlânâ’nın bu ve benzeri anlatılarından hareketle yorumcular sanki onun aklı mutlak anlamda yetersiz bir şey olarak gördüğü sonucunu çıkartmışlardır. Oysaki Mevlânâ’nın zahiren aklı yerdiği durumlarda aşağı varlık seviyesinde yer alan akılların üst akıllara tâbi olmaması durumunu yerdiği söylenmelidir. Üçüncü sebep yorumcuların akıl ile aşkın birbirlerine aykırı ve çelişik olduğu çıkarımına dayanır. Hâlbuki Mevlânâ, aklın en güçlü ve üstün halini aşk olarak tanıtmaktadır ki bu da cüz’î aklın (benliğin) kendini Tanrı’ya feda etmesi anlamına gelmektedir. Zira insanın benlik bilinci diye ifade edebilecek olan cüz’î aklı, ikilik ve ayrılıkta kaldığı müddetçe insanın tam olarak bilgi, huzur, rahat ve kemale ermesi mümkün olamamaktadır. Şu hâlde bunun gerçekleşmesi için aklın sahte çokluğun, geçici ayrılığın ve gerçek yetkinliğin ne olduğunun bilincine ermesi gerekir. İşte bu bilinç hali -en azından epistemolojik olarak- aşkın ta kendisi, aklın zirvesi ve varlıkta birliğin gerçekleşme halidir. Dördüncü sebep insanın bileşik bir mevcut olması itibariyle aklın değil insanın yanıldığının görülememesidir. Şöyle ki insan, bileşik bir mevcut olarak akıl, nefis, zekâ, beden, vehim, şehvet ve korku gibi nice güçten oluşmaktadır. Genellikle insanın bunlarla ulaştığı zevk ve menfaatleri akla tercih ettiği görülmektedir. Bu sebeple Mevlânâ aklın kendisini değil insanı kınamaktadır yoksa ontolojik ve epistemolojik açıdan akıldan daha üstün bir mevcut olmadığı gibi onun yanılması da mümkün değildir. Mevlânâ, akıl yürütme çeşitleri içesinde en çok benzetme yöntemini kullanır. Onun akla dair temel ayrımının küllî ve cüz’î akıl ayrımı olduğu söylenmelidir. O, küllî aklı mutlak olarak akıl anlamında kullanır. Cüz’î aklı ise küllî aklın bir yansıması, izâfî bir görünümü, bir tür tecelli ve zuhûru olarak kabul eder. O, üst seviyedeki akıllara tâbi olmayana akıl demez. Bu durumda insana gurur, kibir, cehalet ve bencillik hâkim olur. Mevlânâ vehmin aklın zıddı olduğunu dile getirir. Bir de akla benzeyen sahte bir akıldan bahseder ki bu, hile ve aldatmaca yapan safsatacı nefistir. Mevlânâ akıl ile meleği birbiriyle eşleştirir. Hz. Muhammed başta olmak üzere peygamberleri, zamanın imamını/Mehdi’yi küllî akıl olarak tanıtır. Ayrıca mucize ve keramet nefsin yetkinleşerek akla ve meleğe dönüşmesidir. Hâsılı aklın en önemli vasfı nesnel âlemi idrak edip orada kendi mevkii ve derecesini tayin edebilmesidir. Zaten metafizik bilgi bu tayinin bir ürünü sayılabilir. Şu hâlde sanılanın aksine mutlak anlamda aklın metafizik âlemde yeterli ve yetkin olduğu anlaşılmaktadır. Denilebilir ki aklın zirvesi ve yetkinliğinin son noktası olan aşk, insanın varlığın birliğini idrak ederek fenaya ulaşmasıdır.
This article aims to point to a widespread understanding that we think is false about Mevlânâ’s opinions about the mind. According to this misunderstanding, Mevlânâ sees insufficient in mental metaphysical matters. It can be said that this misunderstanding is caused by four reasons: the first is the confusion of the mind caused by the narratives of his mindful praise and zahiren. It is possible to find the conclusion with a careful and careful reading that the mind of Mevlânâ is not in the real sense. It is necessary to say that if Mubarak is in mind, it will first contradict him. The thoughts he expresses are also a product of the mind. The second more important reason is that the commentators are unable to understand the degree/specific structure of the mind sufficiently. According to this, above each level of mind there is another level, and the minds that are at the lower level must be connected to the upper minds and distracted from them. This is why people need to follow the experts in those areas where they are not specialists. For example, patients go to the doctor for treatment. Through this and so-called narrative of Mevlânâ, the interpreters have come to the conclusion that his mind is absolutely insufficient. It should be said that in the circumstances in which the Mevlânâ is underlying, the minds at the lower level of existence are not following the upper minds. The third reason is based on the interpreters’ conclusion that the mind and love are contradictory and contradictory. The most powerful and supreme state of the mind is the love, which means that the mind (self) sacrifices itself to God. For as long as the human mind, which can be expressed as self-consciousness, remains in divinity and separation, it is impossible for man to get full knowledge, peace, comfort and comfort. In this case, it is necessary for the mind to realize what the false multiplicity, the temporary separation and the real capacity are. This state of consciousness – at least epistemologically – is the love itself, the summit of mind and the state of unity in existence. The fourth reason is that the human being is a composite existence, and it is not the mind that the human being is wrong. Thus, the human being is composed of a compound present of mind, goodness, intelligence, body, and heaven, and fear. It is often seen that people prefer the pleasure and interests that they reach with them. Therefore, it is not possible that the mind condemns the man, not himself, or that there is no superior existence than the mind on the ontological and epistemological point of view. He uses the most similar methods in his mindfulness. It should be said that the basic distinction between the mind and the mind is the distinction between the mind and the mind. He uses the absolute mind in the absolute sense. The mind is the mind, the mind is the mind, the mind is the mind, the mind is the mind, the mind is the mind, the mind is the mind. He doesn’t say that he does not follow the highest level of wisdom. In this case the man is proud, pride, ignorance and selfishness. He says that the mind is wicked. And he speaks of a false mind, which is a false and cheerful deceiver. The angels and the minds are associated with each other. by Hz. The Prophet Muhammad (peace and blessings of Allah be upon him) is the one who gives the knowledge of the Qur’an and the Qur’an. It is also the miracle and the wrath that the soul becomes the mind and the angel. The most important thing is that the minds of the minds of the minds of the minds of the minds of the minds of the minds of the minds of the minds of the minds of the minds of the minds of the minds of the minds. In fact, metaphysical information can be considered a product of this definition. In this case, it is clear that, in absolute sense, the mind is sufficient and capable in the metaphysical world. It can be said that love, which is the summit of mind and the ultimate point of its ability, is that man reaches evil by realizing the unity of existence.
Alan : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
