Abstract:

Çalışmamız 20. yy. İslam siyasi düşüncesine yeni bir dinamizm ve anlayış kazandıran M. İkbal’in Müslüman toplumu inşasını konu almaktadır. O, Müslüman toplumlarını içine düştüğü kriz, bataklık, esaret, işgalden kurtarmak suretiyle özgürlüklerine kavuşturmak, çöküş ve sömürüyü önlemek için hayatı boyunca mücadele etmiştir. Bu çerçevede İkbal, parçalanmış ve benliğini yitirmiş Müslüman toplumunu Batı emperyalizmi ve sömürüsüne karşı, Batı toplumundan daha üstün, daha güçlü, özgür, gelişmiş, benliğini kazanmış, yaratıcı, dinamik, maneviyatlı ve İslam ilkelerine bağlı bir şekilde yeniden inşa etmeyi amaçlamıştır. Bu toplumu oluşturan bireyler Kur’an’a dönerek, onu benimseyerek ve içselleştirerek kendisini sınırlayan tüm maddi bağlardan kurtularak hakiki özgürlüklerine kavuşacaktır. Bu nedenle İkbal, toplumdan ziyade toplumu oluşturan bireyler üzerine yoğunlaşarak, bireye dinamik bir ruh ve şahsiyet kazandırmaya çalışır. Böylece İkbal, bireyi bütün siyasi ve toplumsal gelişmelerin temeline koyarak önemli sorumluluklar yükler. İkbal, özgür, dinamik, mücadeleci, yaratıcı, benliğini kazanmış, aktif ve sorumluluk sahibi bireyler yetiştirerek başta Hindistan Müslümanları olmak üzere bağımsız ve özgür bir toplum inşa etmeyi hedefler. Daha sonra da tüm dünya Müslümanlarının sömürge, zulüm ve esaretten kurtarıp bağımsızlıklarına kavuşturarak İslam dininin bir gereği olarak düşündüğü özgürlük, eşitlik, kardeşlik ve adalet temelinde milli bir Müslüman toplumu inşa etmeyi amaçlamaktadır. Bu toplum ırkçılığı, Batı taklitçiliğini ve mezhep taassubunu kökten reddeder.

Keywords: