Özet:

Cengiz Han soyundan gelen İlhanlı ve Çağatayh hanedanları arasındaki düşmanlık, Tııli 'nin oğlu Mönkke 'nin Büyük Moğol Kağanlığına seçilmesinin ardından 1258 yılında İran'da Büyük Kağan'in kardeşi Hülagu tarafından İlhanlı devletinin kurulmasından sonra başlamıştır. İki taraf arasında daha çok Horasan üzerinde yaşanan anlaşmazlık ve mücadeleler yarım asır fasılalarla sürmüştür. Bu dönemdeki kavgaların çoğu Büyük Kağanlığın desteğini alan İlhanlılar lehine tecelli etmiştir. İlhanlılar, Çağataylara haşarı ile karşı koyabildikleri gibi Anadolu ve Suriyenin de dahil olduğu batı istikametinde genişleme ve etkili politikalar oluşturma başarısını göstermiştir. XIV. yy'.a girildiğinde ise Orta Asya'da meydana de kendinden önce yaşnlı-Çağataylı ilişkilerindeki dengeyi Çağataylılar lehine değiştirdi. Bu dönemde Ögedeyli/eri saf dışı bırakarak tüm Türkistan 'a hakim olan Çağataylılar, Büyük Kağanlığın da Çin 'e çekilmesiyle Cengiz Han 'm en büyük mirasçısı olarak büyük güç ve saygınlık kazandılar. Bu gelişme İlhanlılara Olcay tu Han zamanında Horasan '/ tehdit etme şeklinde yansıdı. Devletin en büyük eyaletinin Çağataylı baskısı altında kalması ile İlhanlı güçlerinin büyük bölümü doğuya kaydı. İlhanlı politik önceliğinin değişmesi ile Anadolu ve Suriye üzerindeki Moğol baskısı hafifledi. Bilhassa Anadolu 'daki Türkmenler yeni oluşturdukları siyasi teşekküllerinin gelişip kökleşmesi için uygun zamanı buldular. Olcaytu Han ve hatta selefi Ebu Said Çağataylılar ve zaman zaman da Anadolu 'daki 'Türkmenlere başarı ile karşı koydularsa da ileride iki bölgede olgunlaşacak gelişmelere engel olamadılar. Sonuçta İlhanlıların iki ucu doğu ve batı ekseninde yaşanan gelişmeler Osmanlı ve Timur lu si vasi oluşumları olarak XI'. Aşırın başında zirveye ulaşmış bir şekilde karşımıza çıkacaktır. Yakın Doğu 'da bu oluşumların temellerinin atılması OI cav tu Han devrine rastlar.

Anahtar Kelimeler: