Özet:

COVID-19 pandemisinden en çok etkilenen sektörlerden biri de toplu taşımadır ve toplu taşıma kullanan yolcu sayısı bu süreçte %50-%90 oranında düşmüştür. Bu yolculardan bir kısmının pandemi stabil olduğunda bile toplu taşıma kullanmaması beklenmektedir. Toplu taşımada bulaş riskinin fazla olması, sosyal mesafe ve maske kuralına belirli oranda uyulmamasından dolayı toplu taşımada yeni düzenlemelerin belirlenmesi gerekmektedir. Metrobüs, düşük yatırım maliyeti ve kısa yapım süresi sayesinde son yıllarda hem metropol hem de orta ölçekli şehirlerde yaygın olarak tercih edilen yüksek kaliteli bir toplu taşıma sistemidir. Bu çalışmada, pandemi koşullarına göre sosyal mesafe dikkate alınarak planlanan metrobüsün ülke ekonomisi ve yatırımcı/işletmeci kurumlar açısından ekonomik etkileri incelenmiştir. Hesaplamalar metropol ve küçük & orta ölçekli şehirlere göre iki ayrı şehir tipi için yapılmıştır. Pandemiden dolayı toplu taşımanın kaybettiği imaja ve artan trafik yoğunluğuna acil çözüm bulunması amacıyla öncelikle 1, 2 ve 3 yıllık yapım süresinin fizibilite çalışmalarına etkisi araştırılmıştır. Pandeminin etkisini en aza indirmek için yoğun saatlerde doluluk oranları, literatürde sosyal mesafe için belirtilen %70 ve fizibilite etüdlerinde kullanılan %90 olarak alınmıştır. Metrekare başına yolcu sayısı ise 4 ve 6 olarak belirlenerek dört farklı senaryo oluşturulmuştur. Her iki şehir türü (metropol ve küçük & orta ölçekli şehirler) için de ülke ekonomisi ve yatırımcı/işletmeci kurumlar açısından metrobüsün bir yılda yapılmasının daha uygulanabilir sonuçlar verebileceği belirlenmiştir. Ülke ekonomisi açısından, %70 doluluk-4 yolcu/m2 senaryosunun iki şehir için de uygulanabileceği belirlenmiştir. İşletmeci kurumlar açısından, %70 doluluk-4 yolcu/m2 senaryosunun her iki şehir için de kârlı sonuçlar vermese de ülke ekonomisindeki kârlılık düşünülerek uygulanabileceği tespit edilmiştir. Bu araştırmanın sonuçları, metrobüsün hem metropol hem de küçük & orta ölçekli şehirlerde uygulanabilir ve pandeminin toplu taşımaya etkisini en aza indirmek için tercih edilebilir bir sistem olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: