Abstract:

Muhibbî, Devlet-i Âliyye'nin onuncu padişahı olan Kanunî Sultan Süleyman'ın şiirlerinde kullandığı mahlasıdır. Klasik Türk Şiiri geleneğine göre şiirler yazıp divan tertip eden Muhibbî, bir başka divan şairi Zâtî'den sonra en fazla gazel yazan şairdir. Bu çalışmada Muhibbî'nin "bana" redifli bir gazeli geleneksel usule göre şerh edilerek şairin şiirdeki hayal dünyası tespit edilmeye çalışılmıştır. Şair birinci beyitte çektiği mihnet ve dert oranında kendisini aşk ülkesinin padişahı olarak telakki ederek geleneğin gazeller için belirlediği padişah kullanımının dışına çıkmıştır. Bu hususta Muhibbî'nin padişahlığının da tesiri vardır. Ancak Muhibbî'nin bu kullanımı şairin kendini sevgiliden üstün gördüğü şeklinde algılanmamalıdır. Zira şair, sevgilinin lütfetmediği karşılıktan ötürü divanına mihnet sözlerini yazarak kendini unvanların en meşakkatlisine layık görmüştür ve yine aynı sebepten ötürü "pâdişâh-ı 'aşk" olmuştur. Klasik Türk şiirinde aşk bünyesinde ayrılığı ihtiva eder. Dolayısıyla beyitte ve şiirin genelinde üstün konumda olan yine sevgilidir. Ayrıca şair birinci beyitte elde ettiği aşk ülkesinin padişahlığı mertebesinin sebeplerini bir bakıma diğer beyitlerde izah etmektedir. Genel olarak şiirde, sevgilinin kayıtsızlığından yakınan ve sevgilinin iradesi altına giren bir âşık tipi hâkimdir. Söz konusu âşık her zaman olduğu gibi ızdırap çekmektedir. Bu husus Klasik Türk Şiiri'nde geleneğin belirlediği âşık hususiyetlerinin sınırları dâhilindedir. Bunların yanı sıra şiirdeki anlatım muhtelif mazmunlar ve edebî sanatlar kullanılarak zenginleştirilmiştir.

Keywords: