Özet:

Leyla ve Mecnun; her zaman için konusu itibariyle edebiyatta çok işlenmiş aşkı ve âşıklığı, beşeri aşkın ilahi aşka dönüşünü anlatmak için yazılan hikâyelerdendir. Aşkı en güzel şekilde ifade eden şairlerin başında gelen Fuzuli’nin Leyla ve Mecnun adlı eseri yüzlerce yıl birçok şaire ilham kaynağı olmuştur. Türk edebiyatında önemli bir yeri olduğu gibi, Türkiye’nin birçok yazma eser ve nadir eserler bölümü bulunan kütüphanelerde nüshalarının yer aldığı bilinmektedir. Bu nüshalardan biri de Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi’ndedir. Ankara Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi kurulduğundan bu yana arşivinde çeşitli belgeler ve kitaplar bulundurmaktadır. Kütüphanede birçok önemli kitap ve belgenin yanı sıra yaklaşık 2177 adet yazma eser bulunmaktadır. Bu yazma eserlerden Fuzuli’nin Osmanlı Türkçesi ile yazılan Leyla ve Mecnun adlı mesnevisinin müstensih nüshası olan ve 18-19. yüzyıla ait olduğu düşünülen Y/0431 envanter numaralı yazma eserin 21b, 30b, 40b, 51b, 55b, 59b varaklarında tam sayfa halinde minyatürler bulunmaktadır. Bu minyatürler, Leyla ile Mecnun arasındaki aşkı anlatan tasvirler olup eserin anlaşılırlığını görsel olarak güçlendirmek amacıyla yapılmışlardır. Bu minyatürlerin incelemesi yapılarak, ikonografik çözümlemeleri üzerinde durulmuş, doğadaki tasvir şekilleri ve renkleri hakkında bilgi verilmiştir. Yapılan çalışma neticesinde minyatürlerde Leyla ve Mecnun arasındaki aşkın olgularına yer verildiği görülmüştür. Leyla ile Mecnun mesnevisinde konu başlıklarının çok olmasına rağmen bu yazma eserde sadece (6) altı adet minyatüre yer verilmiştir ve sanatkâr ağırlıklı olarak duygusal sahneleri seçerek tasvir etmiştir. Sahnelerde doğa tasvirleri kullanılarak aşıklar arasındaki duygu durumunu minyatür ile resmedilmiştir. Yazma eserin ketebe sayfasında, eserin istinsahını yapan müstensih adına ve herhangi bir tarih kaydına yer verilmemiştir. Bu nedenle eserin tarihlendirilmesi daha çok yazı / hat karakteri ile minyatürlerdeki üslup, malzeme ve teknik ayrıntılar ışığında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmaya konu olan Fuzuli’nin Leyla ile Mecnun mesnevisinin 18-19. yüzyıllara ait olabileceği düşünülmektedir. Bilim ve sanat dünyasına tanıtılmaya çalışılan bu yazma eser ve minyatürleri, edebiyat ile sanatın buluştuğu ve bir arada sunulduğu özel bir nüshadır.

Anahtar Kelimeler: