Özet:

Doğu Akdeniz, kendi çevresinde gelişen tehditler karşısında bir engelleme kuşağı teşkil etmektedir; terörizm, insan ticareti (yasa dışı göç), göçmen kaçakçılığı, düzensiz göç, silah kaçakçılığı, uyuşturucu ticareti, uluslararası örgütlü suç, fakirlik, stabil olmayan rejimler, kitle imha silahlarının yayılması, Afganistan’dan Sahra Altı Afrika’sına kadar uzanan istikrarsızlık, bölgenin çevresindeki özelliklerinden bazılarıdır. Öte yandan; Doğu Akdeniz, askerî açıdan Orta Doğu’da yaşananları takip etme imkânı ve gerekli görülmesi durumunda operasyonlar için, Libya örneğinde olduğu üzere, sıçrama tahtasına dönüşme imkânı sunmaktadır. Doğu Akdeniz’deki önemli ama dünya doğalgaz rezervinin yalnızca yüzde 3,7’lik kısmına sahip olmasıyla kısıtlı hidrokarbon yatakları, bölgenin stratejik önemini artırmakla birlikte transit enerji taşımacılığını bir gerek olarak öne çıkarmakta ve kıyıdaş ülkeler arasındaki ilişkilerin doğasını da değiştirmektedir. Ancak, bu gaz yataklarından faydalanılması çevresel ortamdan ötürü karmaşık hale gelmektedir. Bölgedeki jeopolitik denklemin ötesinde, gazın çıkarılması ve taşınmasına yönelik teknik özellikler de yeni zorluklar çıkarmaktadır. Bölgenin jeopolitik değeri kapsamında; ÇHC, Kuşak ve Yol girişimi ile XXI. yüzyıl denizcilik vizyonunu Doğu Akdeniz’i de dahil ederek çizmiş; Doğu Akdeniz’de deniz hakimiyeti yarışına donanmasıyla dahil olan ve Suriye ile Irak’taki olaylara İran desteğiyle müdahale eden RF, Libya’da da dayanak noktaları geliştirmiş; neticesiz çok taraflı iş birlikleri yerine önemli gördükleri aktörlerle ikili çözümleri tercih ABD, bölge enerji denklemi için İsrail-Mısır-Suudi Arabistan iş birliğine özel bir değer vermiş; AB tarafından desteklenen Doğu Akdeniz Boru Hattı (East Med) projesi, İsrail-Yunanistan-GKRY üçlü görüşmeleriyle giderek somutlaşmış; Türkiye-GKRY arasında yaşanan anlaşmazlık, bölgenin geleceği için en önemli sorun olarak tanımlanmıştır. Bölgesel denklemin yeniden kurulduğu günümüzde, Doğu Akdeniz’in istikrarsız konumu, enerji güvenliği açısından çok daha önemli hale gelmiş ve aktörlerin gelişen süreçte konumlarını tekrar değerlendirmeleri gerekmiştir. Bu çalışmada; ABD, RF ve ÇHC başta olmak üzere önemli küresel güçler ile bölge ülkelerinin, Ortadoğu ve Doğu Akdeniz’e yönelik askeri, ekonomik ve siyasi alandaki strateji ve taktiklerini enerji güvenliği çerçevesinde yeniden yapılandırma çabası içerisinde oldukları değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: