Özet:

Balkanlardaki Türk/İslam eserlerinin çokluğu bilinmektedir. Balkan coğrafyasının en uç noktasındaki Bosna-Hersek de bu kapsamdadır. Osmanlı döneminde inşa edilen ve vakıflar aracılığı ile korunun eserler, işgalden sonra (1878) kendi kaderine terk edilmiştir. Avusturya-Macaristan’ın bölge ile ilgili stratejik planında yaptığı değişiklik ve bölgede daha güçlü bir zemine oturan bölgede kalma isteği, sonucu halkın güvenini ve beklide gönlünü kazanmayı ve bunu sağlamak içinde bölgede yer alan özellikle savaş sırasında harap olan eski eserlerin yeniden imarını gündeme getirmiştir. Bu kapsamda işgalden 7-8 yıl sonra başlayan çalışmalar, burada kurulmuş vakıfların ve bunlara bağlı cami, mektep, han, hamam, köprü, çeşme gibi eserlerin gün yüzüne çıkarılmasını gündeme getirmiştir. Elbette bu konuda Boşnakların ve vakıf mütevellilerinin de büyük çabası olmuştur. Bu çalışma, işgal sonrası Bosna-Hersek’te vakıflar ve tarihî eserlerin kayıt altına alınması ve onarılmasına ilişkin Vatan gazetesine yansıyanların derli toplu değerlendirilmesi düşüncesine hizmet edecektir. Vatan gazetesine yansıyan haberler, ilanlar ve vakıf eserleri ile ilgili diğer yazılar hem kamuoyu oluşturması hem de eski eserlere modern çağın anlayışlarıyla yeniden bakılması konusunda önemli bir işlev üstlenmiştir. Bu çalışmayla gazete sayfalarında ölü bir halde duran metinler gün ışığına çıkarılacak ve başta Bosna-Hersek’tekiler olmak üzere bir kısım Türk/İslam eserlerinin 19. yüzyıl sonlarındaki durumu tespit edilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler: