Abstract:

Çeviribilimin inceleme ve uygulama alanlarından biri olan çeviri eleştirisi basit tanımıyla kaynak metnin dokusunun erek metinde nasıl şekillendiğini karşılaştırmalı olarak inceler. Diğer bir deyişle kaynak metne özgü unsurların anlamsal ve dilsel karşılıklarının çevirmenin seçimlerini eleştirel bağlamda ele alarak, hedef metine nasıl aktarıldığını çözümler. Son yıllarda özellikle Türkçe’nin yabancılara öğretilmesi konusunda artan ülkeler arası anlaşmalar, diğer toplumların Türkçe’ye, Türk edebiyatına ilgisini arttırmıştır. Bu ilginin sonucunda diğer dillere çevrilen yapıtlarımız da artış göstermekte ve dilimiz, kültürümüz, edebiyatımız çeviri aracılığıyla diğer toplumlara tanıtılmaktadır. Bir milleti temsil eden çeviri yapıtlar ve temsilciler olan çevirmenler de çeviri eleştirmenleri tarafından mercek altına alınmaktadır. Bu bağlamda karşılaştırmalı çeviri çözümlemesi yöntemiyle kaynak yapıt ‘Serdar Özkan’ın Kayıp Gül adlı yapıtında teşbih olarak kullanılan ‘gül’ sözcüklerinin geçtiği mistik söylemlerin İngilizce’den çevrilen, çalışmada erek yapıt olarak ele aldığımız Fransızca La Rose Retrouvée’de nasıl şekillendiğini, çevirmen kararlarını, kaynak okurda uyanan hislerin erek okurda da uyanıp uyanamayacağı yaklaşımıyla incelemeye alacağız. Yazar Serdar Özkan’ın yapıtında gül etrafında oluşturduğu teşbihler karşılaştırmalı çözümleme yapabilmek için kaynak metinden seçeceğimiz kesitleri oluşturmaktadır. Bu çalışmada amaç çeviri çözümlemesi yöntemine bilimsel anlamda bir örnek sunmak ve gül teşbihi etrafında gelişen mistik söylemlerin anlamsal karşılıklarının çevirmen kararıyla erek yapıttaki eşdeğerleri göstermektir. Tasavvufi bir dil kullanan yazarın yapıtta kullandığı gül teşbihiyle vurgulamak istediği Allah, Hz. Muhammed sevgisi, insanın içindeki iman, dervişler yani genel ifadeyle dini unsurlardır. Çevirmen biçemsel ve anlamsal açıdan eşdeğerliği sağlasa dahi, kültürel kodlardaki farklılıklardan dolayı erek okurda aynı hissi uyandırmanın zorluğunu örneklerle göstermeye çalışacağımız bu çalışmada, çevirmenin dizgesel tercihlerini biçemsel, anlamsal açıdan ele alacağız. 

Keywords: