Özet:

Roman sanatında kişilerin kendi gerçek psikolojileriyle var olmaları gerekir. Aksi takdirde bu kişiler tutarsız olmaktan kurtulamazlar. Kahramanların kişilik gelişiminin gerçekçi olması romanın başarısını doğrudan etkiler. Dünya edebiyatlarındaki büyük romanların önemli kahramanları psikolojik gerçeklikleriyle bilinir. Türk romanının başarılı yazarları da kahramanlarının psikolojik gerçekliğine itina göstermişlerdir. Ancak edebiyatımızda kadın psikolojisini gerçekçi bir biçimde işleyen romancı sayısı fazla değildir. Bu konuda kadın yazarlarımız daha şanslı sayılır. Samiha Ayverdi, romanlarında kadın konusuna hususi bir yer veren yazarlarımızdandır. Bu çalışma Samiha Ayverdi’nin romanlarındaki dindar ve muhafazakâr kadınların psikolojik gerçekliğini konu almaktadır. Ayverdi’nin dindar ve muhafazakâr kadın kahramanları münevver kişilerdir. Maneviyatları güçlü ve ideal tiplerdir, ananevi terbiye ile yetişmişlerdir. Bu sebeple Ayverdi’nin kendisini de temsil ettikleri söylenebilir. Samiha Ayverdi hem kadın yazar olması hem de romanlarında kadına özel bir mesuliyet yüklemesi bakımından dikkate değer bir yazardır. Onun romanlarında düz ve menfi tiplerin psikolojisini psikanalistik yöntemlerle izah etmek mümkündür. Ancak mütedeyyin ve münevver kadınların psikolojisini psikanalizmle incelemek zordur. Bunun yerine klasik İslam düşüncesindeki ilm-i nefs öğretisine müracaat edilebilir. Zira bu kadınların kişiliklerinde terbiye belirleyici bir rol oynar. Bu çalışmada Samiha Ayverdi’nin romanlarıdaki münevver kadın tipinin psikolojik gerçekliği ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun için hem psikanalizme hem de ilm-i nefs bilgisine müracaat edilmiştir. Ayverdi’nin hususi bir maksatla idealize ettiği söz konusu kahramanlar okurun dikkatini tasavvuf terbiyesinin insan yetiştirmekteki üstünlüğüne çekmektedir. 

Anahtar Kelimeler: