Özet:

İnsanlık tarihinin başlangıçtan beri, toplum adı verilen organizasyon içinde gelişimini sürdüren sanat neredeyse din kadar eski bir olgudur. Yazının bile bilinmediği çağlarda insanlar çizgiler, şekiller ve renkler yardımıyla kendilerini ifade etme yolunu bulmuşlardır. Zaman içinde etkenler ışığında gelişen sanat olgusu çeşitli değişimler geçirmiş; bu değişimler ve gelişimlerin de etkisiyle hızlı bir süreçten geçerek farklı biçimlerde karşımıza çıkmıştır. Rönesans’la birlikte tek bakış açısı noktasının terk edilmesi ve Natüralizmle birlikte gelişen geleneksel sanatın Kübizm ile yıkılması, sanatta yeni çığırların açılmasının yolunu açmıştır. Bu yeni gelişmelerin ardından sanayi devriminin etkisiyle, endüstri çağının toplumdaki değişimleri, nesneler dünyasından uzaklaşan, formları sıfırlayan ve de çok geniş perspektiflerden incelemeye çalışan dönem insanını bu uzantılarda sanatın yerini, sorgulamaya ve algılamaya itmiştir. İnsanoğlunda uyanan tüm bu algıların/sorguların etkisiyle de yorumlama olgusunu geliştirerek sanatı yeni araçların da yardımıyla çok daha farklı boyutlara taşınmıştır. Bu araçlardan biri olan airbrush’ın (hava fırçası) prototipini ilk insanların kullandığı varsayılmaktadır. Mağaralarda bulunan izler bu teknolojinin o dönemde kullanımına örnek gösterilebilir. Bu izlerin, çoğunu el izi oluşturacak şekilde boya püskürtmek yoluyla elde etmişlerdir. Hatta Mağara adamının bazı görseller oluşturmak için kemiklerin içine hayvan kanı doldurarak yaptığı püskürtme yöntemi 17.000 yıl öncesine tarihlendirilmiştir.Ama günümüzde kullanılan airbrush (hava fırçası) ın tarihi 17. Yüzyılın ikinci yarısına denk gelmektedir. Airbrush mekanizmasının genel bir tarihine bakacak olursak; airbrush benzeri olarak üretilen ilk aletin patenti 1876 yılında Francis Edgar Stanley tarafından alınmıştır. Francis Edgar Stanley ve ikiz kardeşi bu aleti Stanley Kuru Plaka Şirketlerinde fotoğraf plakalarını kaplamak için kullanmışlardır. Ancak kullanılan bu boya distribütörü ile oluşturulmuş herhangi bir sanatsal çalışma ortaya çıkarılmamıştır.Airbrush temelde basit olarak püskürtme boya tabancası mantığına dayanmaktadır. Teknik olarak pistoledeki boya haznesinden gelen boyanın basınçlı hava yardımıyla moleküllerine ayrılması, ardından hava ile karışan boyanın çok küçük damla partikülleri halinde yüzey üzerine püskürtülmesi ile gerçekleşmektedir. Airbrush uygulama olarak birçok sanatçıya kolaylık sağlayan bir tekniktir. Airbrush zamanla değişip gelişerek günümüzdeki şeklini almıştır. Eski bir araç olmasına karşın 90’lı yılların başında sanat çalışmalarında sıkça kullanılmıştır. Öyle ki Grafik sanatçılarından Fotorealist sanatçılara kadar birçok sanatçının çalışmalarında bu tekniğin yarattığı harikaları görmek mümkündür. Bu araştırmanın evrenini Türkiye’deki güzel sanatlar fakültesi resim bölümü ve eğitim fakültesi güzel sanatlar eğitimi bölümü resim-iş eğitimi anabilim dallarını birlikte bünyesinde bulunduran üniversiteler oluşturmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’deki 14 üniversite, 28 fakülte ile çalışılmıştır. Üniversite karşılaştırmalarının esas alındığı bu çalışmada anketler 964 katılımcıya uygulanmış, veriler IBM SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Sözü edilen üniversitelerde eğitim gören katılımcıların airbrush sahipliği ve bu teknolojiyi ne kadar kullanmayı bildikleri araştırmamızın temel amacını oluşturmuştur. Bu çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden deneysel olmayan betimsel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak nicel veriler için, uzman görüşlerine dayanan “Teknoloji Algısı” anketi kullanılmıştır. Veri toplama sürecini standardize etmek amacıyla uygulayıcılara yönelik yönergeler hazırlanmıştır. Ölçme aracının gönderildiği üniversitelerden 6 (altı) ay içinde sonuçlar toplanmıştır. Ölçme aracında yer alan veriler IBM SPSS 22 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Dört bölümden oluşan araştırmanın giriş bölümünde araştırmanın kuramsal çerçevesi olan airbrush’ın tarihi gelişimine ve kullanım alanlarına yer verilmiştir. Literatürden sonra araştırmanın amacı ve problemleri belirtilmiştir. İkinci bölümünde araştırmanın yöntemi üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde bulgular sunulmuştur. Dördüncü bölümde ise araştırmaya yönelik genel sonuçlar irdelenerek, araştırma kapsamında ulaşılan sonuçlara ilişkin öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: