Özet:

Başlık SİNEMADA DÖNÜŞEN AİLE KAVRAMI ÜZERİNDEN KOLEKİF BELLEĞİN KURUCUSU OLARAK KADIN ve ERKEK: “ÇINAR AĞACI” FİLMİ ÖRNEĞİ   Özet Toplum içerisinde yer alan grupların bakış açılarına ve yaşam pratiklerine oturan kolektif hafızanın oluşumunda ortak aile geçmişi büyük bir önem taşımaktadır. Bireylerin hatırlama edimi sırasında toplumsal çerçeveleri kullandığı göz önünde bulundurulduğunda kuşaklararası ilişkilerin, kurulan kültürel belleğin aktarımında önemli bir rolü olduğu görülmektedir. Geçmişin yeniden inşa edildiği aile ile aileyi oluşturan kadın ve erkeğin rolleri kolektif belleğin taşıyıcısı olarak içinde bulunduğu toplumun hakim söylemi, kodları ve formları aracılığıyla dönüştükleri gibi, kolektif hafızayı da dönüştürebilmektedirler. Bir toplumun aile kimliğini belirgin çizgilerle ortaya koymak mümkün olmasa da kolektif hafızaya sahip olan aile kurumunun, değişen sosyo-politik ve kültürel yapı etrafında davranış bütünlerini ve ilişkilerini şartlara uyumlandırdığı göz önünde bulundurulduğunda Türk ailesini tanımlayan yapıların ortaya çıkması olası görünmektedir. Bu noktada toplumun en küçük birimi olarak ailenin, ekonomik, sosyal ve siyasal değişimlere uyum sağlayarak şekilsel olarak farklılaştığını, ancak patriarkal söylemler etrafında kurulan ideolojisinin aynı kaldığını öne sürmek mümkündür. Sinema, aileye ait temsiller aracılığıyla kolektif yaşamı eksen alan anlatı bütününde hafızayı yeniden üretir. Ailenin alanına giren anaç temsiller çerçevesinde dilin üretildiği sosyal ve politik koşullar ile onun biçimi bireyin aidiyeti için hayati önem taşımaktadır ve bu yüzden dünya sinemasında örneklerine sıkça rastlayabileceğimiz gibi Türk sinemasında da aile, erken dönemlerden başlayarak öyküsel çatışmanın eksenine oturur. Bağımsız Türk sinemasında toplumsal olayları önceleyerek önemli eserler ortaya koyan Handan İpekçi'nin 2010 yapımı Çınar Ağacı filminde, ailenin en yaşlı üyesi olan emekli öğretmen Adviye Hanım’ın (Celile Toyon), ailenin en küçük üyesi olan torunu Barış (Deniz Deha Lostar) ile olan ilişkisi etrafında kolektif belleğin dönüşümü anlatılmaktadır. Film, kültürel belleğin aktarımında büyük ebeveynler ve torunlar arasındaki ilişkiyi merkeze alarak yan çatışmalarla birlikte aile belleğinin kurucu öğesi olarak kadını ve erkeği ele almakta bununla birlikte toplumsal cinsiyetin aile etrafında nasıl şekillendiğini de ortaya koymaktadır.  Literatüre, aile ve kolektif bellek temelinde katkı sağlamayı amaçlayan çalışmanın teorik zemini, kolektif bellek üzerine çalışan Connerton, Halbwachs, Assmann gibi düşünürlerin etrafında şekillenmiştir. Çalışmanın yöntemsel izleği eleştirel söylem analizidir. Kadın ve erkek üzerinden üç kuşak eksenine yerleştirdiği öyküsüyle toplumun minyatürü olarak değişen Türk ailesinin belleğini ortaya koyan Çınar Ağacı filmi, karakterlerin paylaştıkları ortak geçmiş ekseninde, kolektif belleğe ait metaforlar sunması açısından önemli bir yere sahiptir. Anahtar Kelimeler: Aile, Kolektif bellek, Kadın, Erkek, Sinema. Topic MODIFYING THE FAMILY VALUES IN CINEMA VIA THE CONCEPT OF WOMEN AND MEN AS THE FOUNDER OF COLLECTIVE MEMORY: “ÇINAR AĞACI” MOVIE SAMPLE Abstract The common family history is of great importance in the formation of the collective memories that sit in the viewpoints of the groups in society and in their life practices. Given that individuals use social frameworks during recall, intergenerational relations seem to play an important role in transferring the established cultural memory. The roles of the woman and man that make up the family with whom the past is rebuilt they can transform the collective memory as well, as the society in which it acts as the carrier of the collective memory transforms through the prevailing discourses, codes and forms. Although it is not possible to reveal the family identity of a society with clear lines, it is possible that the family organization that has collective memory may reveal structures that define the Turkish family when considering that all the behavior around the changing socio-political and cultural structure and its relations with the conditions are harmonized. At this point it is possible to argue that the family as the smallest unit of society is shaped differently by adapting to economic, social and political changes, but that the ideology established around the patriarchal rhetoric remains the same. Cinema reproduces memories in the entire narrative, which is the axis of collective life through representations of the family. The social and political conditions and the form in which the language is produced in the framework of mother-child representations that enter the field of the family it is crucial for the belonging of the individual, and as such, we can often find examples in the world cinema, as well as in the Turkish cinema, the family, starting from the early times, is the axis of the narrative clash. For instance, the film, Çınar Ağacı directed by Handan İpekçi in 2010, which depicts important works by predicting social events in the independent Turkish cinema, is the oldest member of the family, retired teacher Adviye Hanim (played by Celile Toyon), with the grandchildren Peace (played by Deniz Deha Lostar), the smallest member of the family the transformation of the collective memory around the relationship. The film takes the woman and man as the founding element of the family memory together with side conflicts by taking the relationship center between the grandparents and the grandkids in the transfer of cultural memory it also reveals how gender is shaped around the family. The theoretical basis of the work, which aims to make contributions on the basis of literature and family and collective memory, has been shaped around scholars such as Connerton, Halbwachs, Assmann working on collective memory. The methodological follow-up of the work is an analysis of critical discourse. The film, which reveals the memory of the Turkish family, which has changed as a miniature of the society with the narrative of the three generations of women and men, has an important place in terms of presenting the metaphors of collective memory on the common axis of history shared by the characters. Keywords: Family, Collective memory, Woman, Man, Cinema.

Anahtar Kelimeler: