Özet:

Türkiye’de 1980’lerde sivil toplum alanında örgütlenen feministler, kadına yönelik şiddeti, özel alanı ve aileiçi şiddeti tartışmaya açmışlardır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği temelinde ortaya çıkan kadına yönelik şiddetin suç sayılmasının yanında, koruyucu ve önleyici çalışmalara öncülük etmişlerdir. 1990’lı yıllarda geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini benimseyen ve inanç temelinde kamusal alanda kadınların yer alışlarını artırmaya çalışan İslamcı “kadıncı” ve muhafazakâr örgütler de bu sürece dâhil olmuşlardır. Bu çalışmada sivil toplumda kadınların örgütlenme süreçleri ele alınmakta, kadına yönelik şiddetle mücadele veren, farklı değerleri ve örgütlenme dinamikleri olan iki sivil toplum kuruluşu karşılaştırılmaktadır. İlki, feminist ilkeler temelinde örgütlenen Mor Çatı; kadın dayanışmasını, yatay örgütlenmeyi ve kadınlar adına politika üretmeyi esas almaktadır. Geleneksel cinsiyet rollerinin yol açtığı toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri temelinde kadına yönelik şiddeti ele almakta ve cinsiyet ayrımcılığını önlemeye yönelik çalışmalar yürütmektedir. Kadınları güçlendirerek, şiddetle mücadelenin olanaklılığına dikkat çekmektedir. İkincisi muhafazakâr bir sivil toplum kuruluşu olan Şefkat-Der’dir. Kadına yönelik şiddetin kaynağını saldırgan erkeklik rolüne ve biyolojik ebeveynliğe dayandırmaktadır. Dernek, geleneksel kadın rollerindeki çözülmeye yönelik kaygıyı gidermeyi amaçlarken, erkek şiddetine karşı diğer şiddet araçlarına sahip olmak dâhil, koruyucu ataerkilliğin/korumacı cinsiyetçiliğin tüm biçimlerini savunmaktadır. Nitel araştırma yöntemiyle yapılan bu araştırmada, derinlemesine görüşme tekniği kullanılmış, Mart 2015-Mayıs 2015 tarihleri arasında her dernekten 7 kişi olmak üzere 14 kişiyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları kategorik içerik analizi tekniğiyle değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: