Özet:

Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunda ihlal sonrası denetim usullerinden biri de soruşturma usulüdür. Bu usulün devreye girebilmesi için “sistematik” veya “sistematik ya da ağır ihlal” iddialarına ilişkin güvenilir bilginin ilgili sözleşme organı önüne gelmesi koşulu bulunmaktadır. Soruşturma usulü sürecine hakim olan iki temel ilke soruşturma usulüne ilişkin bütün işlemlerin ve toplantıların “gizliliği” ile bütün sürece hakim olan “işbirliği” ilkesidir. Bu usul çerçevesindeki “ülke ziyareti” etkinliği, soruşturma usulünün zorunlu olmamakla birlikte önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Soruşturma usulü uygulama örnekleri, BM/İşkenceye Karşı Sözleşme ile BM/Kadınlara Karşı Her Biçimiyle Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi sisteminde karşımıza çıkmaktadır. Etkili bir yaptırım mekanizması olmayan bu usul, rapor sunma usulü ve bireysel şikayet başvurusu usulü ile karşılıklı bir etkileşim içerisindedir ve birbirlerinin etkililiğini arttırmaktadır. Soruşturma usulü, rapor usulünü ve bireysel şikayet başvurusu usulünü bir anlamda tamamlayan bir denetim usulüdür.

Anahtar Kelimeler: