Abstract:

Son iki yüzyıllık sürede, Türkiye’de siyasi ve iktisadi alanda, klasik Osmanlı dönemi, Tanzimat dönemi ve Cumhuriyet dönemi yaşanmıştır. Bu üç dönemin getirdiği siyasi ve iktisadi gelişmeler, birçok alanı olduğu gibi muhasebe düşüncesini de etkilemiştir. Muhasebe örgütü, muhasebeciler, belgeler ve defterler önce Osmanlı’nın geleneksel yapısı gereği Farsça’nın etkisi ile oluşmuş, Tanzimat’tan sonra Arapça ve çağdaşlaşma çabaları çerçevesinde Fransızca’nın etkisine girmiştir. Cumhuriyet döneminde ise, ulusalcılık ve çağdaşlaşma çerçevesinde gelişme göstermiş ve özellikle XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ABD ağırlıklı Anglosakson kültürünün etkisinde kalınmıştır. İsimler, kavramlar bu kültür etkileşimleri çerçevesinde gelişme göstermiştir. Son iki yüzyılda ayni konuları etkileyen başka değişimler de vardır. Bunlar, yararlanılan muhasebe yöntemindeki değişim ve muhasebenin uygulama alanında kendini göstermiştir. Osmanlı’da yüzyıllarca devlet muhasebesinde kullanılan merdiven yöntemi Tanzimat’ın getirdiği iktisadi ve mali ortamda ihtiyaçları karşılayamayınca çift yanlı kayıt yöntemine geçiş ve bu yöntemin yaygınlaşması süreci başlamıştır. Çift yanlı kayıt yönteminin kendini kabul ettirme sürecinden sonra başlayan Cumhuriyet döneminde ise, vergisel ağırlıklı muhasebe uygulamaları etkin olmuş ve bu etki XX. yüzyıl boyunca devam etmiştir. Yasal düzenlemeler çerçevesinde ticaret kanunlarının ve vergi kanunlarının belge ve defter adlarını ve kavramlarını belirlemede etkin oldukları gözlenmiştir. XXI. Yüzyılda, bu kavramları küreselleşme olgusunun etkileyeceği anlaşılmakta olup, 2011 yılında kabul edilen yeni Ticaret Kanunu’nu bu yolda atılan bir adım olarak görmek olanağı bulunmaktadır.

Keywords: