Özet:

Avrupa’da Türkçenin öğretimi ana dili olarak öğretimi ve yabancı dil olarak öğretimi olmak üzere iki disiplin olarak yapılmaktadır. Ana dili olarak öğretimi 60’lı yıllarda Türklerin kitlesel olarak Avrupa’ya göçleri sonrasında başlamaktadır. İkili anlaşmalarla göçmenlere bir hak olarak tanınan ana dili öğretimi, Avrupa ülkelerinin vaatlerini tam olarak yerine getirilmemeleri ve bu konuda olumsuz tutum takınmaları, öğretmen, ders materyali, fiziksel donanımların yetersizliği veya niteliksizliği gibi nedenlerle istenilen düzeye ulaşamamıştır. Fakat bu sorunların üstesinden gelmek için çabalar devam etmektedir. Özellikle akademik çalışmaların her geçen gün artması, konuya daha bilimsel olarak yaklaşılması ve ayrıca Türkçe öğretim programı ile ders kitaplarının iyileştirilmesine yönelik çalışmaların hayata geçirilmesi Türkçenin Avrupa’da ana dili olarak öğretiminin uluslararası standartlara ulaştırılmasına katkı sağlayacaktır. Üzerinde durulan bir diğer disiplin ise Türkçenin yabancı dil olarak öğretimidir. Son dönemlerde gelişen teknoloji ve iletişim araçları ile birlikte, farklı coğrafyalarda yaşayan insanların birbirleriyle iletişim kurmaları daha kolay hale gelmiştir. İnsanların farklı toplumları ve kültürleri tanıma, anlama ve onları keşfetme arzuları farklı dilleri öğrenme gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Köklü bir geçmişe sahip Türk kültürü ve medeniyeti ise en çok ilgi görenlerin başında gelmektedir. Bunun sonucu olarak Türkçe öğrenmeye ilgi artmıştır. Ayrıca Türkiye’nin turizm ve ticaret potansiyelinin artması, dünyanın farklı coğrafyalarında olduğu gibi Avrupa’da da Türkçe öğrenmek isteyenlerin sayısını artırmıştır. Türkçe, yabancı dil olarak Avrupa’da üniversitelerde bölüm olarak veya bazı bölümlerde ders olarak, Yunus Emre Enstitüsü, Maarif Vakfı gibi kuruluşların bünyesinde, Türkçe Öğretim Merkezlerinde, özel kurslarda, sivil toplum örgütleri tarafından verilen kurslarda öğretilmektedir. Bu konuda da hâlihazırda çeşitli sorunlar veya eksiklikler bulunmaktadır. Fakat bu sorunların ve eksikliklerin üstesinden gelmek için gerek diplomatik gerek bürokratik gerekse akademik iş birliği ve çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışmada Avrupa’da Türkçenin öğretimi hem ana dili olarak öğretimi hem de yabancı dil olarak öğretimi ele alınmakta ve her iki alana yönelik politikalar ve yaklaşımlar değerlendirilmekte, mevcut sorunlara çözümler aranmakta ve çeşitli öneriler sunmak amaçlanmaktadır. Çalışmada öncelikle Türkçe öğretiminin Avrupa’daki geçmişi ele alınmakta, daha sonra Avrupa’daki dil öğretim politikaları incelenmektedir. Bir sonraki bölümde Türkçenin Avrupa’da ana dili olarak öğretimi ele alınmakta ve mevcut sorunlar ve eksiklikler ortaya konularak bunlara çözüm önerileri sunulmaktadır. Son bölümde ise Türkçenin Avrupa’da yabancı dil olarak öğretimi incelenmekte ve bir durum değerlendirmesi yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: