Görüntüleme
4
İndirme
1
Bu makalede Hâkim el-Cüşemî’nin (ö. 494/1101) et-Tehzîb fi’t-tefsîr adlı tefsirinde ilâhiyyât bahisleri ve Mu‘tezilî görüşlerin etkisi araştırma konusu yapılmıştır. Hz. Ali (ö. 40/661) ile Muaviye (ö. 60/680) arasında meydana gelen Sıffîn (37/657) Savaşı sonrasında “Hakem Olayı”nı takip eden süreçte Müslümanlar arasında itikâdî ve siyasî görüş ayrılıkları sebebiyle birçok mezhep ve fırka ortaya çıkmıştır. Her mezhep kendi görüşünün doğruluğunu ispatlayabilmek ve meşru bir zemin bulabilmek gayesiyle Kur’ân âyetlerine müracaat etmiştir. Mu‘tezile mezhebine mensup müfessirler de bu mezhebin usûl-i hamse diye meşhur beş esası doğrultusunda tefsir yazmışlardır. Müfessir Hâkim el-Cüşemî’nin et-Tehzîb fi’t-tefsîr adlı tefsiri de Mu‘tezilî görüşlerin yoğun olarak işlendiği bir tefsirdir. Söz konusu tefsir Mu‘tezile ekolünün görüşlerinin Kâdî Abdülcebbâr (ö. 415/1025) tarafından sistematik hale getirilmesinin akabinde yazılmış olması açısından önem arz etmektedir. Araştırmamız söz konusu tefsirdeki ilâhiyyât bahisleri ile sınırlandırılmış, makalemizin boyutunu aşacağı düşüncesiyle sem‘iyyât ve nübüvvet bahisleri araştırma kapsamı dışında tutulmuştur. Bu bağlamda Allah’ın varlığı ve birliği, Allah’ın benzerinin olmaması, Allah hakkında “şey” denilmesi, “cisim” denilmemesi, rü’yetullah, Allah’ın isimleri ve sıfatları gibi ilâhiyyât konularına ilişkin Hâkim el-Cüşemî’nin görüş ve değerlendirmelerine yer verilmiştir. Araştırmamızın amacı ilâhiyyât kapsamına giren itikâdî meselelere dair Hâkim el-Cüşemî’nin görüşlerini tespit etmek, Mu‘tezile’nin aynı meselelere ilişkin görüşleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirlemektir. Bu araştırmada literatür taraması yöntemi kullanılarak Hâkim el-Cüşemî’nin tefsiri başta olmak üzere kelâmî-itikâdî konularda kaleme alınmış kaynaklar incelenmiştir.
In this article, al-Ḥākim al-Jushamī’s (d. 494/1101) tafsīr al-Tahdhīb fī al-Tafsīr is analyzed in terms of mentions of ilahiyyah and the influence of Mu‘tazilite views. After the Battle of Siffin (37/657) between Ali (d. 40/661) and Mu‘awiya (d. 60/680), many sects and groups emerged among Muslims due to the differences of opinion on theological and political issues. Each sect appealed to the verses of the Qur’an in order to prove the legitimacy of its views and to find a legitimate ground. Mu‘tazilite mufassirs also wrote tafsir in line with the five principles of this sect known as al-Uṣul al-Khamsa. Mufassir al-Ḥākim al-Jushamī’s tafsir titled al-Tahdhīb fī al-Tafsīr covers Mu‘tazilite views extensively. This tafsir is important because it was written after the systematization of the views of the Mu‘tazilite school by al-Qadi Abd al-Jabbar (d. 415/1025). The present study is limited to the mentions of ilahiyyah in this tafsir, and the mentions of sam‘iyyāt and prophethood are excluded from the scope of the study since they would be beyond the extent of this article. In this context, al-Ḥākim al-Jushamī’s views and evaluations on topics of ilahiyyah such as the existence and unity of Allah, the uniqueness of Allah, calling Allah a ‘thing’ and not a ‘object’, ru’yatullah, and the names and attributes of Allah are included. The present study aims to identify al-Ḥākim al-Jushamī’s views on the itiqadi issues that fall within the scope of ilahiyyah and to determine the similarities and differences between the Mu‘tazilites’ views on the same issues. In this study, the literature review method was used to examine the sources produced on kalami-itiqadi issues, particularly al-Ḥākim al-Jushamī’s tafsīr.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
