Özet:

Seyahat, insanlar için tarih boyunca var olmuş dinamik bir olgudur. İnsan doğasında gezme dürtüsü ve yaşadığı coğrafyadan başka bir coğrafyaya gitme arzusu kendini sürekli canlı tutmuştur. Nitekim tarihin her döneminde seyahat eden insanlar, toplumlar görülmektedir. Seyahatlerin ticaret, bilgi edinme (istihbarat), din yayma (misyonerlik), ibadet, zorunlu yer değiştirme, eğitim gibi çeşitli sebepleri vardır. Belli bir amaç doğrultusunda gezen kişilere seyyah ismi verilmiş, seyahatleri esnasında geçtikleri yollar, konakladıkları yerler, görüştükleri yöneticiler gibi konular hakkındaki aldıkları notlar kitaplaştırılarak seyahatnâme adıyla hem bir tarihi hem de edebî kaynak olarak literatürde yerini almıştır. Sufî geleneğin temsilcileri olan derviş ve mensupları bir ritüel olarak köyler, şehirler ve bazen ülkeler arasında sıklıkla seyahat ederlerdi. Bazen yalnız, bazen de kalabalık gruplar halinde seyahat eden dervişler, hanlarda, camilerde, tekkelerde veya bulundukları yerleşim yerinin hemen kenarında konaklarlardı. Dervişler bu seyahatleri genellikle eğitim, hac, dinî öğretilerini yaymak ve taraftar toplamak amacıyla gerçekleştirmişlerdir. Bu çalışmada 15. yüzyıl dervişlerinden Kaygusuz Abdal ve Otman Baba’nın menâkıbnâme-velâyetnâmelerindeki geçen bilgilere göre seyahatleri ve bu seyahatlerin nedenleri üzerinde durulmuştur. Uğradıkları şehirler, köyler ve beldeler belirtilmiştir. Seyahatleri sırasında ziyaret ettikleri devletin hükümdarı şehrin veya beldenin yöneticisiyle olan münasebetleri ortaya konulmuştur. Seyahatleri esnasında konakladıkları yerler, gösterdikleri kerametler, karşılaştıkları zorluklar zikredilmiştir. Seyahatlerinin hangi amaçla gerçekleştirildiği ve mahiyetleri ifade edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: