Özet:

Nesih konusu, geçmişten günümüze kadar tartışmalı bir konu olup bu konuda farklı görüşler ortaya atılmış ve ihtilaflar meydana gelmiştir. Kur’ân’da neshi kabul edenler olduğu kadar, karşı görüş beyan edenler de olmuştur. Bu makalede, hicri 4. asırda yaşamış olan ve ağırlıklı olarak kırâat ve tefsir âlimi olarak bilinmekle birlikte diğer İslâmî ilimlerde de rüsuh sahibi olan Mekkî b. Ebî Tâlib’in nesih anlayışı incelenmiş ve bu konudaki değerlendirmelerine temas edilmiştir. Neshe dair ortaya atılan tanımlar ışığında özellikle el-Hidâye isimli eserinden istifade edilerek ve bu eserde yer verdiği görüşlerden yola çıkılarak neshe yaklaşımı ve kullanımı tespite çalışılmıştır. Çalışma esnasında Kur’ân’da bazı âyetlerin âyeti veyahut sünneti nesh ettiğine dair örnekler görülmüş ve âyetler arasında da karşılaştırma yapılarak muhtemel anlamlara yer verilmiştir. Çalışmanın amacı, Mekkî’nin nesih konusuna yaklaşımını ve bunu eserine nasıl yansıttığını görmektir. Mekkî’nin neshi kullanımını görmek amacıyla tefsir eseri olan el-Hidâye’si gözden geçirilmiş, bu eserde neshe konu olabilecek bazı âyetler incelenmiştir. Aynı zamanda müellifin el-Îzah li nâsihi’l-Kur’ân ve mensûhıhî isimli eseri de başlıca kaynak olmuştur. Mekkî’ye ait olan el-Hidâye isimli eser, Kur’ân ilimlerinden istifade edilerek hazırlanmış çok yönlü bir eserdir. Bu eserde nesih konusu da işlenmiş ve bu konuda birçok âyete ulaşma imkanı olmuştur. Bu bakımdan zengin bir içeriğe sahip olan eserde, gerek neshe konu olan âyetleri, gerekse bu konudaki görüşleri görmek ve açığa çıkarmak mümkün olmuştur.

Anahtar Kelimeler: