Özet:

Bu çalışmada Kurban Said’in 1938 yılında Almanca olarak kaleme aldığı ve Türkçeye de çevrilen eseri tarihsel ve edebi açıdan ele alınmaktadır. Kurban Said, bu romanı ile Doğu ve Batı arasındaki kültür çatışmasına ilişkin bir nevi yazın bilimsel bir yaklaşım göstermiştir. Doğu, ana karakter Asiadeh aracılığı ile vücut bulmuştur, fakat roman Berlin’de, yani Batıda başlayıp Doğu’ya olan bir özlemle son bulmaktadır. Romanda, Batı dünyasını temsil eden Berlin ile Doğu dünyasını temsil eden İstanbul’un kültürel tezatlıkları ortaya çıkmaktadır. Roman, diasporadaki Türk toplumunun kültürel ve feminen potansiyeli ile Doğu’ya özgünlükleri tasvir edilmekte ve onların değer yargıları da tanımlamaktadır. Bunların yanı sıra, tarihsel ve siyasi olgular da yer almaktadır. Makalede Doğu ve Batı ile Türk kültürüne dair edebi bakış açıları ve bilimsel anlamda Doğu kavramının kapsadığı konular da işlenmeye çalışılmıştır.Kurban Said, Doğu dünyasında her daim kendisine ait bir ize rastlamış ve verdiği eserlerle Doğuya ilişkin bu düşün dünyasını daha da derinleştirmiştir. Almanya’da yayımlanan Die literarische Welt adlı derginin Kurban Said’i ‘Doğu uzmanı’ olarak adlandırmasıyla yazar, Weimar Cumhuriyeti döneminde kendi alanında oldukça ün kazanmıştır. Çokkültürlülük ve kültürlerarasılık konularını ele alan ilk romanlardan biri olan Das Mädchen vom Goldenen Horn’un ilgi çekici taraflarından birisi de, Kurban Said’in muhtemelen kendi deneyimlerinden yola çıkarak kaleme aldığı, memleketinden uzakta yaşayan karakterlerin nasıl ayakta kaldıklarının ve hangi stratejiyi izlediklerinin gösterilmesidir. Bu stratejiyi anlamak için, Doğu’nun gözündeki Batı imgelemi ve Doğu dünyasından gelen bir sürgünün Batı’da karşılaştığı durumları incelemek gerekmektedir. Bu makalede, Doğu kavramının tam olarak neyi ifade ettiği -yazın dünyasındaki hayali bir yer mi, yoksa coğrafi bir gerçeklik mi- sorusuna Ewald Banse ve Huntington’ın görüşleri doğrultusunda yanıt aranacaktır.

Anahtar Kelimeler: