Özet:

Savaşların tek aktörünün devlet olmadığı fikrinden hareketle, devlet dışı aktörlerin savaşlardaki rolünü belirleme arayışında olan vekâlet savaşları, savaşların sonucunu etkilemek isteyen üçüncü tarafların, başka aktörler vasıtasıyla çatışmaya dolaylı olarak girmesi olarak ifade edilmektedir. Bu tanım doğrultusunda birden fazla vekil aktör, silah, eğitim ve finansman kanalı ile çeşitli politik amaçlar doğrultusunda asil aktörler (vekil aktöre sponsor olan devlet) tarafından desteklendiğinden Arap baharı sonrası Suriye ve Libya’da meydana gelen çatışmaların doğası ve karakteri vekâlet savaşının çıkarımlarına uymaktadır. Ancak bu çatışmalar her ne kadar asil aktörlerin, vekil olarak hareket eden aktörlere verdikleri destek üzerinden, vekâlet savaşları olarak kavramsallaştırılsa da kendi içlerinde işleyiş bakımından farklılıkları bulunmaktadır. Bu çalışmada, Arap baharı sonrası Suriye ve Libya’da meydana gelen çatışmalar üzerinden söz konusu farklılıklar ortaya konmakla birlikte hangi saiklerle devletlerin ve devlet dışı aktörlerin vekâlet savaşlarına müdahil oldukları ve asil-vekil ilişkilerinin ardındaki farklı stratejik etkileşimlerin kuramsal olarak nasıl açıklanabileceği sorularına cevap aranmıştır. Söz konusu çatışmalar arasındaki farklılıklar nitel araştırma yöntemi ve karşılaştırmalı vaka analizi kullanılarak ele alınmıştır. İki vaka arasında karşılaştırma yapılırken değişken olarak aktörlerin amaçları ve bu amaçlar doğrultusunda kurdukları bağının boyutları (asil-vekil ilişkisinin türü) esas alınmış olup, bu yöntemle vekâlet savaşlarının hem kurulan bağ hem de amaç bakımından tek yönlü olmadığı, bunun yerine kendi içerisinde karşılıklı ve farklı boyutlara sahip olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: